Tôi trở về nhà sau một chuyến bay dài đỏ mắt. Không biết ai là người đầu tiên đặt tên cho những chuyến bay đêm là “đỏ mắt” thật là hay. Chập chờn giữa thức và ngủ cả mười ba, mười bốn tiếng thì chắc chắn mắt xanh như cô Kiều của cụ Nguyễn Du cũng thành mắt đỏ. Chữ nghĩa mang ảnh hưởng đến đời sống tình cảm của ta rất nhiều, có những chữ mình không thể nào thay bằng chữ khác được. Mỗi lần đi, về giữa Việt Nam và Mỹ tôi vẫn lúng túng giữa về Mỹ, hay về Việt Nam. Việt Nam là quê hương của mình thì mình về là đúng rồi, nhưng ở Mỹ có một mái nhà, mảnh vườn, cái bếp của mình thì mình nói là về đâu có sai. Nhưng sao lúc từ giã Việt Nam, chào những người thân quen, nói tiếng trở về Mỹ lòng vừa ấm áp vừa thấy buồn buồn. Ba mươi năm sống ở Mỹ mà vẫn chưa mờ nỗi nhớ quê hương, vẫn bất chợt một hôm nào đó, không cần phải là có nắng thu hay có mưa đông, chỉ là một buổi chiều như tất cả mọi buổi chiều, đang ngồi uống ly trà bỗng khựng lại nhớ về một buổi chiều nào rất xa xôi ở quê nhà thăm thẳm, về cái xóm cũ, về cái ngõ vào nhà, về cái vũng nước đọng ở cái ổ gà đâu đó, về cây trứng cá, về cái bể nước mưa. Rồi lan man nhớ về trường cũ, về buổi hẹn hò đầu tiên, người yêu thứ nhất, người tình thứ hai. Chao ôi, nhớ ơi là nhớ! Nước mắt ứa ra, bỗng thèm được về quê ngay lập tức. Thế mà về Việt Nam đến tuần lễ thứ ba là bắt đầu nhớ về cái nhà ở Mỹ. Không biết mấy chậu cây có ai tưới hộ không? Mùa Ðông này tuyết có rơi không? Nhớ về mấy người thân, mấy người bạn đang mong mình về, rồi lại nhớ về cái sạch sẽ, cái tiện nghi và chỉ ước gì được về ngay để ngủ trên cái giường của mình thay vì phải ngủ ở khách sạn.

Chao ôi! chỉ một chữ về mà có trăm điều muốn nói.

Anh Sơn, ông anh họ của tôi, du học từ thập niên 60. Bây giờ ngoài 60 tuổi, anh đã đi du lịch khắp nơi trên thế giới, anh nói:

- Bao giờ về Việt Nam tôi vẫn thích nhất.

Tôi nói :

- Tại vì Việt Nam là quê hương của mình, nên tự nhiên mình yêu. Thế thôi!
Anh bảo:

- Ðúng vậy!

Chúng ta chắc ai cũng yêu quê hương của mình, tự nhiên như yêu cha mẹ, con, cháu hay yêu chính bàn tay, bàn chân mình. Thế thôi! Thật là dản dị. Thế là anh em rủ nhau thu xếp về Việt Nam. Về Việt Nam vào dịp cuối năm, vào dịp thiên hạ kéo nhau “về quê ăn tết” rất là đông nên phải mua vé từ tháng sáu.

Tôi cứ tính tới tính lui xem phải đem những gì? Vì lần này đem theo cả chồng con, sẽ dự tính đi nhiều nơi nên không thể đem theo những thùng quần áo lạnh về Bắc cho họ hàng ở quê được. Thôi đành giữ lại chờ dịp sau. Cứ cách hai, ba năm tôi về thăm Việt Nam một lần. Mỗi lần về lại thấy một Việt Nam đổi khác, nghe những câu chuyện khác về Việt Nam. Hai cậu con trai của tôi mới về lần thứ nhất, đã thấy xôn xao rủ nhau cuối năm trở lại không có bố mẹ đi theo. Chắc trong máu hai cậu, những giọt nào thuộc về mẹ cho mình đang dành chỗ đứng.

Chúng tôi đi trong một Hà Nội đầy gió, người Hà Nội đặt tên cho gió này là Gió Mùa Ðông Bắc. Có không biết bao nhiêu thi sĩ, bao nhiêu nhạc sĩ đã xúc động về những cơn gió này và viết ra bao nhiêu tác phẩm làm thăng hoa đời sống con người để ngay cả khi đang sống trong một hoàn cảnh khó khăn nhất, con người vẫn tìm ra cái đẹp của nơi mình đang sống. Khí hậu của tháng Mười Một và tháng Chạp âm lịch là khí hậu lạnh và đẹp nhất trong năm của miền Bắc. Gió hay trở lạnh đột ngột như một người đi xa bỗng trở về không báo trước. Có thể mới buổi sáng trời còn rất ấm không có gì báo hiệu là một ngày lạnh, nhưng đến trưa gió ở đâu bỗng kéo về chật phố. Gió chen chúc vào đám đông đang đi trên đường, gõ cửa những ngôi nhà, hàng quán, ngồi sát vào những người buôn bán hai bên vỉa hè rất là hồn nhiên. Chẳng cần nói năng gì cả. Chỉ cần có mặt, tôi đến, tôi ngồi xuống và tôi ở lại. Giống như Caesar ngày trước I came, I saw, I conquered. Thế là mọi người chạy ùa đi mua áo ấm để ngồi chung với gió.

Chúng tôi đã được đi, được ngồi chung với Gió Mùa Ðông Bắc trong suốt mười ngày ở Hà Nội.

Bây giờ ngồi đây nhớ Gió Mùa Ðông Bắc, muốn khóc.  

Suốt từ Sài Gòn, đi xe ca theo tour Tiền Giang, Hậu Giang, Phan Thiết, Nha Trang, Hà Nội rồi bay ra Phú Quốc, ta nhìn thấy sự phồn thịnh luôn luôn đi bên cạnh nghèo đói một cách rất rõ ràng. Miền Bắc, miền Trung ở quê vẫn còn khổ và nhiều người rất nghèo trong khi ở thành phố Sài Gòn, Hà Nội, hàng đêm người ta đổ xô ra phố tiêu tiền (không biết tiền ở đâu ra mà nhiều thế!) Ở những nhà hàng, những quán ăn thì người trong nước tiêu phung phí hơn Việt Kiều. Thử vào một chỗ ăn chơi như vào bar chẳng hạn, thì có thể chỉ nhìn chai rượu gọi sẽ nhận ngay ra ai là Việt Kiều ai là Việt Việt (chữ một cậu cháu tôi dùng để gọi người trong nước). Việt Kiều xài sang gọi chai rượu 150 mỹ kim, trong khi đó Việt Việt gọi chai rượu 1.500 mỹ kim. Tôi quê mùa, hỏi cháu:

- Chai rượu gì mà đắt vậy?

- Con không biết, nhưng thấy họ trả 1.500 mỹ kim cho chai rượu; họ đi năm, sáu người tiêu một buổi tối năm ngàn đô là chuyện nhỏ.

Nghe nói một tối tiêu năm ngàn đô là chuyện nhỏ thì chắc ai cũng biết cái xuất xứ của những số tiền nhỏ đó thật là mù mịt.

Ăn uống ở các tiệm bây giờ cũng đắt hơn gấp năm sáu lần của ba năm trước và không ngon. Trung bình chúng tôi ăn một bữa cho một người là từ ba cho đến bẩy mỹ kim. So với ở Mỹ thì rẻ, nhưng với tiền lương của một người trung bình là 700.000 đồngViệt- khoảng hơn 40.00 mỹ kim một tháng- thì làm sao trả được. Tôi tự hỏi, Sài Gòn bây giờ hình như không ai nấu ăn trong nhà hay sao mà tối nào các tiệm, các quán cũng tấp nập khách ăn? Bao giờ nhìn chung quanh các bàn cũng rất nhiều người địa phương ngồi ăn, phần đông là giới trẻ, và trung niên. Trên bàn đầy ắp thức ăn và bia, nước ngọt.

Lương của một công chức không biết con số thật là bao nhiêu? Tôi có một người em họ xa ở Hà Nội, làm phó giám đốc một công ty nhà nước gì không rõ mà anh đi xe BMW, khi chúng tôi tới thì vợ đang du lịch ở Singapore, con thì đi du học ở Mỹ, một năm hết ba mươi ngàn Mỹ Kim tiền học, chưa kể chi phí ăn ở. Nghe mà giật mình. Theo cách anh nói chuyện thì ở Việt Nam bây giờ du học tự túc ở Pháp và Ðức như một phong trào cho các con ông lớn. Học giỏi hay không thì chưa rõ, nhưng mà đã là con của những ông lớn thì phải xuất ngoại, phải du học. Sang bên đó không học được thì ở chơi một thời gian, may mắn kiếm được người lấy thì ở lại, không thì về.

Nghe anh nói, tôi nhớ đến một ca làm việc của mình ở Mỹ. Khi tôi đến thăm tại gia cho một sản phụ được hưởng Phiếu Y Tế (Medical Coupon) tôi mới biết đó là một sinh viên Việt Nam du học tự túc, có bầu và ở lại. Cô là sinh viên du học mà không nói được một câu Anh Ngữ nào. Căn nhà cô ở thuê là một apartment water front. Tôi hỏi tiền đâu mà cô trả tiền nhà thì được cô cho biết căn apt. này cha mẹ cô chuyển tiền sang mua, trả bằng tiền mặt, cho một người bà con có quốc tịch Mỹ đứng tên. Nghe mà giật mình, vì tôi biết căn apartermen đó ở Seattle ít nhất là 400.000 Mỹ kim, bởi gần sát mặt hồ.

Khi có những người giầu không rõ xuất xứ lợi tức như thế thì người nghèo có xuất xứ rất rõ ràng. Họ sống bằng những món tiền kiếm được hàng ngày rất khiêm tốn. Nếu đi dọc theo bờ hồ Hoàn Kiếm ta sẽ luôn luôn bắt gặp những người (một cụ già, hay một đứa trẻ đang tuổi đi học) bán vé số, hoặc nước trà. Bán vé số thì lấy vé của nhà nước đi bán lại mỗi vé số giá có hai ngàn, không biết lời được bao nhiêu? Trong khi đó giá một gói xôi khoảng bốn ngàn đồng- một Mỹ kim bằng 15.900 đồng-Vốn liếng của người bán nước trà tất cả chắc chưa đến ba Mỹ kim: Một cái ấm ủ trong cái khăn cũ kỹ, vài cái ly thủy tinh nhỏ, năm ba cái kẹo lạc, kẹo vừng. Họ ôm cái gia sản bán buôn đó trong vòng tay gầy guộc, mời khách bên hồ. Hy vọng họ kiếm đủ cơm ăn cho một ngày hôm đó. Ngay ở trong khu phố có tấp nập khách du lịch, thỉnh thoảng ta vẫn thấy một người gánh hai cái thúng hầu như chẳng có gì trong đó, chỉ có vài ba mớ hành, mấy củ su-hào, mấy quả chanh đem đi bán. Chắc đây là những thứ kiếm được trong vườn nhà. Tiền thu về may ra đủ cho một gói xôi, hay hai chiếc bánh mì không nhân. Có cô bé lên năm cầm từng chiếc kẹo cao su lẻ bán cho du khách, cô bé nhỏ xíu, đen thui, ốm nhách mà cái mặt tươi như một bông hoa Mười Giờ chạy theo con gái tôi, đưa cái kẹo ra mặc cả bằng thứ tiếng Mỹ ngô ngọng, thấy vừa buồn cười, vừa tội nghiệp. Cô con gái tôi trêu cho em cười bằng cách nói tiếng Việt cũng ngô ngọng với em và gần như muốn bế em lên, vì em bé xinh quá!

Ôi tuổi thơ Việt Nam! Khi em lớn lên, em sẽ có ước vọng gì?

Ði càng về miền quê càng thấy những người nghèo. Ở những nơi ruộng nước như lối vào Tam Cốc, Bích Ðộng ở Ninh Bình hay Suối Trong, Suối Ðục ở Chùa Hương thì những người dân quê vẫn ngâm một nửa người trong nước nguyên ngày mò ốc, lưới tép kiếm ăn. Một kí tép khoảng hai chục ngàn, ngâm nước nguyên ngày được khoảng ba đến năm kí, kiếm được 60.000 -100.000 đồng cho nguyên một gia đình bốn năm người, trong đó có cả tiền học cho con. Trẻ con đi học cho biết đọc, biết viết rồi nghỉ vì không có tiền trả tiếp, lại đi ngâm mình dưới nước giống cha mẹ thôi. Suốt một đời họ ngâm dưới nước. Người chèo thuyền chỉ cho chúng tôi xem một vài nấm mộ chôn một nửa chìm dưới nước, nói là mộ của những ông bà cụ già suốt đời mò cua, xúc tép ở đây, họ muốn con cháu họ chôn mình như thế, vì họ đã có câu: “Sống ngâm da, chết ngâm xương” để chỉ đời sống gắn liền với nỗi vất vả này.

Du khách Âu Châu đổ vào Việt Nam một ngày một đông hơn, sau sau vụ khủng bố11/9/2001. Cả nước sống về nguồn lợi thu nhập được của du khách. Du khách nước ngoài vào, mang theo bao sự thay đổi. Việt Kiều đóng một vai trò không nhỏ trong môi trường này. Mỗi người đem một ít về cho thân nhân, giúp vốn buôn bán, xây lại nhà cửa, mai mối cho lấy chồng nước ngoài.

Cho nên ta thấy có những con hẻm lầy lội, nghèo nàn tự nhiên mọc lên một cái nhà hai ba, thậm chí bốn từng. Cửa kính, cửa sắt đứng cô đơn như một anh hề sau khi vãn hát. Những cô gái được tân trang từ đầu đến chân để lấy chồng nước ngoài, trông như những con búp bế vô hồn. Ðã có một số cô bằng lòng lấy bất cứ ai, dù đó là anh cắt cỏ hay rửa chén bên Mỹ, bên Úc. Ngay cả một anh ăn tiền tàn tật cũng vẫn lấy. Cứ lấy để đi đã, sang đó không ở được thì bỏ. Những câu chuyện đó bây giờ không có gì là mới lạ nữa, chỉ có sang bên đó mà sau năm năm không bỏ chồng thì mới gọi là “Lạ”. Người không có thân nhân lo cho thì sẽ rơi vào bất cứ một bàn tay không lương thiện nào đó, và đã xẩy ra bao nhiêu thảm kịch. Ban đầu thì còn là chuyện thương tâm, sau đi đến nỗi quốc nhục.

Nhiều cô gái quê lớn lên trong cảnh nghèo sẽ làm bất cứ điều gì, không đắn đo để được thoát ra cảnh mò ốc, bắt cua, làm ruộng. Cô ở tỉnh thì chạy theo những nhu cầu vật chất và cũng một phần muốn có một cuộc sống nhàn nhã, không phải vật lộn với đời sống xã hội khó khăn hiện tại, nên họ không ngần ngại làm gái bao cho những người nước ngoài. Chúng tôi đã gặp trên con đường từ Bắc vào Trung, ra Nam một vài cô rất trẻ, khoảng 17 đến 22 đi cặp đôi với những người đàn ông luống tuổi nước ngoài như Thụy Sĩ, Ðức, Pháp, Ðại Hàn, Ðài Loan.v.v. Trên bãi biển Phú Quốc nơi chúng tôi tắm, một lúc chúng tôi gặp ba người Ðức độ ngoài sáu mươi tuổi cùng tắm với ba cô gái Việt rất trẻ. Họ ngồi ngay ở mấy cái võng, và bàn ăn dưới gốc dừa cạnh chúng tôi. Họ nói tiếng Anh với mấy cô, mấy cô nói rất ít, ngoài lắc, gật và cười ròn rã. Một lúc sau có thêm một người nữa dắt một cô đến, họ làm quen và nhập bọn với nhau. Họ ngồi ngay cạnh chúng tôi, nên dù không chú ý cũng nghe rõ tiếng những người đàn ông nói với nhau:

- Gái ở đây hiền và dễ bảo hơn gái Sàigòn.

- Sống ở đây, cần bao nhiêu một tháng, kể cả tiền trả cho mấy cô này?

- Rẻ lắm, chỉ độ năm trăm mỹ kim thôi.

Hình ảnh mấy ông già da nhăn nheo đó đùa rỡn dưới biển với mấy cô má hồng còn lấm tấm mấy cái mụn dậy thì, trông chẳng khác gì cảnh ông nội, ông ngoại ra bơi với cháu. Thật đáng buồn!

Tôi nhìn sang con gái tôi, cô đang nằm phơi nắng trong bộ áo tắm, cuốn tiểu thuyết The memoirs of a Geisha úp trên mặt, tôi thấy cô thật là may mắn biết bao! Cô được đi học, cô có việc làm tử tế, cô kiếm sống được bằng kiến thức và lòng tự trọng. Nếu cô chẳng may sinh ra và lớn lên trong một cái làng, cái tỉnh nghèo nàn nào đó Việt Nam, không được đi học đến nơi, đến chốn, thì có gì bảo đảm cô sẽ không là một trong những cô gái đang bơi lội dưới kia? Cái nghèo khó luôn luôn kéo theo cái bất hạnh.

Giữa mênh mông sóng biển, nhìn những cô gái trẻ đang bơi trong nước, bỗng những cành đào Nhật Tân hiện ra trong trí tôi. Những cành đào hiếm hoi còn sót lại năm nay ở làng này vì người ta đang cào xới đất để xây những cao ốc trên đó. Rồi những cô gái làng này không còn hoa đào để bán, không còn đất để trồng cúc, trồng lay-ơn, trồng hoa hồng nữa. Họ sẽ đi đâu và sẽ làm gì để sống? Họ sẽ lại ra những bãi biển với những người đàn ông già như ông nội hay sao?

Khu đất cổ truyền trồng hoa, nổi tiếng về hoa đào Nhật Tân còn không cứu được, còn bị san bằng để xây cao ốc thì những cô gái Nhật Tân có ai cần để ý tới là họ sẽ trôi ra biển hay đi về đâu!

Người thanh niên hai mươi tám hướng dẫn tour cho chúng tôi than:

- Tụi con bây giờ, những người lợi tức thấp, khó kiếm vợ và kiếm bồ lắm. Họ cặp với người nước ngoài hết rồi cô ơi!”

Tôi hỏi.:

- Nhưng các cô ở miền quê như Phú Quốc này, thì làm sao gặp được những người du khác ở xa đến, trong khi họ lại không biết ngoại ngữ?

- Dễ lắm cô ạ. Cứ cô nào đi trước kiếm được một người thì lại chỉ dẫn giới thiệu cho cô sau. Mấy ông du khách đó lại giới thiệu cho nhau. Cứ cái đà này thì con gái Phú Quốc chẳng còn ai cho tụi thanh niên chúng con ở đây nữa. Mấy tỉnh miền Tây bây giờ cũng thế hết, con gái họ bỏ đi Sàigòn kiếm sống bằng cách làm gái bao cả

Anh ta nói như một tiếng than. Tôi ngồi im nghe không biết nên an ủi thế nào.

Ở Sàigòn thì gặp mấy người chạy taxi kể lể:

- Cô ơi! Mấy thằng cha Ðại Hàn bây giờ nó khôn lắm. Nó sang đây giành giật của Việt Nam vừa đàn bà vừa tiền. Nó không cần biết tiếạngViệt, nó bỏ tiền ra thuê một cái mặt bằng, thuê bao luôn một côợ ở đây đứng trông tiệm (bán đồ cho khách du lịch) làm người ở và làm vợ tạm thời cho nó. Cô ta được trả vài ba trăm đô một tháng là mừng lắm rồi. Làm ăn một thời gian vài ba năm thôi, hết hạn, nó trả tiệm lại, trả cô nhà quê ra đường, ôm tiền về nước. Mấy thằng Ðài Loan cũng vậạy. Còn mấy ông già Việt Kiều nữa cô ơi! Ðến tuổi hưu trí rồi, về Việt Nam kiếm một cô bồ chỉ bằng tuổi con gái, con dâu mình. Giữ đấy, như một thứ vợ nhỏ, cho một tháng hai ba trăm đô la. Mỗi năm đi, về hai, ba lần hưởng thụ. Cơm bưng, tình bưng đến tận miệng. Trong khi ổng không có ở đây thì các cô muốn làm gì thì làm, khi ổng qua thì các cô phải hoàn toàn phụng sự ổng là được rồi.

Anh nói thêm:

- Chuyện này đều đều từ nhiều năm nay rồi. Các cô rủ nhau, dắt mối cho nhau, Ðại Hàn giới thiệu cho Ðại Hàn, Ðài Loan giới thiệu cho Ðài Loan,Việt Kiều giới thiệu cho Việt Kiều. Mỗi người một tiêu chuẩn, một dịch vụ khác nhau. Ai cũng vui vẻ hài lòng cả.

Tôi nghe, mà lòng buồn ruời ruợi. Có lẽ những phụ nữ chọn cuộc sống này họ thấy còn hơn là phải sang Ðài Loan làm nô lệ cho cả một gia đình, hay bị bán vào những nơi họ không hề lựa chọn. Tôi nhớ đến một bản tin đọc được ở báo trong nước về một người đàn bà Việt Nam muốn sang Ðài Loan kiếm tiền giúp gia đình. Hai vợ chồng vay mượn một số tiền mười ngàn mỹ kim để được sang bên đó làm công nhân, hay ở mướn gì đó qua trung gian môi giới. Không biết vì một lý do đau thương, tủi nhục nào, người vợ đã không cho chồng biết, âm thầm chịu đựng rồi đi đến chỗ tự tử chết. Người chồng vừa đau đớn vừa bị món nợ mười ngàn mỹ kim hối thúc, tự tử chết theo vợ, để lại mấy đứa con thơ.

Thử hỏi có bản tin nào đau thương hơn bản tin này  

Trong khi đó thì ở một mặt khác của xã hội, những cô gái của cả Sài Gòn, Hà Nội bây giờ sống rất là thời thượng. Họ đi làm những công việc văn phòng chỉ để lấy danh nghĩa đi làm, họ có một nguồn lợi tức ở đâu đó cung cấp chuyện tiêu pha ăn, mặc hàng ngày cho họ mình không biết. Họ rất giỏi về lãnh vực tìm bạn Việt Kiều trên mạng. Mỗi tối ngồi hàng giờ để chat với một ai đó, rồi đưa đến hò hẹn. Một cậu Việt Kiều ở Mỹ hay Úc, trước khi về Việt Nam, có thể tìm trên mạng cho mình một cô bồ ra tận phi trường đón. Cô ta nói tiếng Anh tương đối, hướng dẫn các dịch vụ ăn chơi, cô chỉ bảo tận tình và cho cậu cái cảm tưởng là cô không đến vì tiền của cậu (cô có tiền rồi!) cô sẵn sàng mời cậu về nơi cô ở thay vì ở khách sạn (tình cho không, biếu không), cô hiền lành, chiều chuôỳng hết mình, rồi cô cho cậu biết cha mẹ cô là những người có địa vị trong xã hội, cô mời cậu ra Bắc hay lên Ðà Lạt, hoặc Nha Trang gặp họ. Trong khi chuyện trò, cô thường nói là “Em không thích sống ở Mỹ”, cô cho cậu cái cảm tưởng cậu là người may mắn, gặp được một cô không giống những cô mà trước đây cậu thường nghe tả. Có thể cậu Việt Kiều này sẽ gặp ông bố của cô bồ là một Kỹ Sư nhà nước hay một ông bác sĩ thật (Một bác sĩ xuất thân là y tá và được thăng bác sĩ nhờ tuổi đảng thâm niên). Và cô “không thích sống ở Mỹ đâu” chỉ có nghĩa là cậu lấy cô rồi cậu sẽ ở lại Việt Nam, và cô có cơ hộỳi vào quốc tịch Mỹ. Có trời mà biết những gì sẽ sẩy ra sau tấm màn sân khấu này.

Những vở kịch này hiện nay đang diễn ra thường xuyên ở Việt Nam. Những người thân quen ở Việt Nam chỉ biết dặn dò:

- Cháu coi chừng đấy, gái Việt bây giờ có cả ngàn chiêu, không biết đường nào mà đỡ đâu.

Tôi được nghe kể, còn một phương cách kiếm chồng nước ngoài cao hơn thế nữa là các cô con ông lớn thứ thiệt, có đăng ký tên trong những cái bar sang trọng. Khi chủ nhân thấy có một đám khách Việt Kiều trẻ nào, thuộc loại mặt mũi sáng sủa, lịch sự, học thức, ăn xài sang vào bar là lập tức họ thu dọn chiến trường, dẹp hết những cô tầm thường đang làm việc ở đó, gọi những cô gái con các ông lớn trong danh sách đến. Các cô ăn nói lịch sự, có học đến làm quen chuyện trò với khách, và sau một buổi tối, nhiều cậu đã được mời về nhà, giới thiệu với gia đình. Nhà sang trọng, có xe hơi, và tài xế riêng, cha mẹ niềm nở đón tiếp. Hỏi ra thì được biết cha mẹ các cô toàn là những nhân viên cao cấp của chính quyền cả. Những cậu được mời này, chắc chắn sẽ quay lại và kết thân cùng cô gái. Mọi việc kế tiếp thì chỉ có Trời mới biết là sẽ được xếp đặt như thế nào.

Ôi! Những chuyện quê nhà thì nói sao cho hết. Chuyện vui thì qua mau, chuyện buồn thì ở lại. Mỗi lần về là một lần xót xa. Cứ nhủ lòng thôi không về nữa. Thế mà một hai năm sau, nguôi ngoai một chút lại thu xếp quay về.

Hà Nội bỗng dung nhan đổi khác nhờ những cơn Gió Mùa Ðông Bắc. Thanh niên, thiếu nữ giấu trong chiếc áo len, áo dạ, những mơ ước lãng mạn của mình. Họ khoác tay nhau ngồi xuống những quán ăn đơn sơ ngay ở vỉa hè. Chuyền tay nhau những chén lục tào xá, bánh trôi, bánh chay. Họ ăn bằng mơ mộng của tuổi trẻ, ăn bằng hoang mang của những ngày cuối năm, ăn bằng nôn nao của mùa xuân đang tới. Gió lãng mạn, gió phiêu du, gió làm gầy những con phố, làm trái tim đập dịu dàng và làm những bài thơ bỗng nghiêng xuống, nằm sát vào những chiếc lá cuối đông.

Bây giờ ngồi đây nhớ Gió Mùa Ðông Bắc, muốn khóc.

Về Sài Gòn để được chen lách giữa những đám xe cộ, nhất là xe gắn máy. Ðể nhìn khói bụi mù đường, nghe những tiếng gọi nhau ơi ới, những tiếng rao hàng, hòa vào giữa tiếng xe nổ, tiếng còi xe inh ỏi. Ðể trong lúc chen lấn giữa dòng người, dòng xe, thỉnh thoảng lại nhìn cái bảng tên đường lạ hoắc, cố đoán ra trước đây là đường gì? Rồi chợt nghe đau nhói trong ngực về một kỷ niệạm thân yêu cũ ở con đường mình đang đi. Nước mắt ứa ra, hình dung lại một buổi chiều êm ả đã xa lắm rồi. Tình đã quan san từ đáy mắt (Ðinh Hùng)
Về để lại đi xuồng máy nguyên ngày trên Tiền Giang, ghé vào những rạch, chỗ người dân làm bánh tráng, làm kẹo dừa, đan võng, đan giỏ, để được ngắm những người dân miềm Nam giản dị, chất phác, nhìn những vất vả của người mẹ, người cha:

Quê hương là cây cầu khỉ
khẳng khiu như cánh tay cha
quê hương gánh hàng nặng trĩu
mẹ về tất tả chợ xa
quê hương áo bà ba trắng
khăn lau lệ mẹ vắt vai
quê hương mồ hôi cha đổ
cho con miếng ngọt miếng bùi.
(tmt)

Về để đi ra Bắc, lên tận Yên Bái, đến ngôi nhà sát bên sông Hồng của người anh họ, được soi mặt trong thau nước múc lên ở lòng sông, có phù sa lắng hồng đáy chậu. Ðược ngồi trong một cái bếp còn đun củi, bám đầy bồ hóng, được dùng gáo múc nước, được ăn măng trúc, măng mai. Nhớ về câu thơ cũ trong bài Trấn Thủ Lưu Ðồn:

Chém tre đẵn gỗ trên ngàn
Hữu thân hữu khổ phàn nàn cùng ai
Miệng ăn măng trúc, măng mai
Những giang cùng nứa lấy ai bạn cùng

Về để được chen chân đi trong phố cổ Hà Nội nhỏ hẹp, có rác và cống trên từng bước đi, được đi trong nắng, trong gió Hà Nội nhớ lại thủa ấu thơ, ngơ ngác đi qua nhà thờ xưa như đứa bé tan Lễ ra, lạc mẹ:

Lâu lắm em mới về Hà Nội
đi trên viên gạch tuổi thơ ngây
gió mùa đông bắc làm em khóc
Hà Nội, anh ơi phố rất gầy!
(tmt)

Mấy ngày hôm nay Hà Nội lạnh, Hà Nội vào Tết, Hà Nội chạy ùa ra phố mua áo ấm, gió mùa đông bắc thổi vạt áo bay tung, hai mẹ con đi sát vào nhau, chen chân trong khu chợ đêm trong phố cổ. Cảm tưởng hương vị của một ngày cuối đông đang tan trong cổ mình như những câu thơ:

Hà Nội rủ nhau mua áo ấm
gió mùa đông bắc thổi qua len
khăn san quàng vội vào cổ gió
trên vai một chiếc lá rơi nghiêng
(tmt)

Người, xe, hàng quà hai bên vệ đường cùng đan vào nhau, gần như dẫm lên chân nhau. Hàng Ðào với những cửa tiệm sang trọng bán quần áo tơ lụa cho du khách, Hàng Bạc lấp lánh những vòng vàng những xuyến bạc, và kiềng trạm, Hàng Mã một mầu đỏ đến căng từng mạch máu của đèn lồng, giây pháo giả, vàng mã. Người ta đổ xô đi mua về để đốt cho ông Táo lên trời. Cứ thế đi theo dòng người, hai mẹ con bập bềnh trôi.

Xin chào nhau giữa con đường
Mùa xuân phía trước miên trường phía sau
(Bùi Giáng)

Ðúng là mùa xuân đang về trước mặt cho con gái và sau lưng là cả một giấc miên trường của đời sống mà người mẹ đã đi qua.

TRẦN MỘNG TÚ
__._,_.___
www.take2tango.com/Data/Image/news/02-2007/Tuan%203/HaNoi03.jpg

Vợ Hay Nợ ?

Người viết: NGUYỄN DUY AN

Tác giả Nguyễn Duy-An, cư dân Virginia, hiện là Vice President, phụ trách Infor-mation Technology của National Geographic. Bài của ông là truyện về Việt Nam cưới... nợ.

Tuấn thẫn thờ lê chân bước ra bãi đậu xe của tòa án trong chán chường và tuyệt vọng vào một buổi chiều cuối đông... Trời lạnh lắm, nhưng cái buốt giá ngoài trời chẳng thấm vào đâu so với cái lạnh và nỗi đau trong tim của chàng.

Tuấn lên xe ngồi ôm tay lái nhưng không biết sẽ về đâu. Chàng “phải tránh xa, ít là 100 feet (khoảng 30 mét) cô vợ trẻ đẹp” mới bảo lãnh từ Việt Nam qua được hơn tuần nay, nhưng chưa một lần được thực sự làm chồng. Bây giờ tất cả đã trở thành một con số không (0) to tướng theo lệnh của quan tòa! Thêm vào đó, Tuấn còn phải cung cấp nơi ăn chốn ở và tiền chi dùng cho cô vợ hụt liên tiếp 12 tháng sắp tới, đổ đồng mỗi tháng 2 ngàn Dollars để cô có đủ thời gian học thêm tiếng Anh cũng như học nghề.

Đã có lần Tuấn nghe một người nào đó than thở “con là nợ, vợ là oan gia”, nhưng với chàng bây giờ thì vợ không còn nữa, con cũng không, chỉ còn có “nợ”!

Cuối năm ngoái Tuấn về Việt Nam thăm gia đình. Nghe lời rủ rê của bạn bè, chàng đến chơi và làm quen với Liên, một cô gái nổi tiếng xinh đẹp và dễ thương trong vùng, vừa tròn 18 tuổi, đang học lớp 12... Hình như nàng đã có bạn trai là một sinh viên đang lưu học trên Thành Phố, nhưng tự tin vào cái mác Việt Kiều của mình, Tuấn bất chấp tất cả, chỉ mong muốn chiếm cho bằng được người đẹp.

Hôm đầu tiên đến nhà chơi, Tuấn đã không chiếm được cảm tình của Liên, nhưng mấy ngày sau tình hình có vẻ khả quan hơn vì mẹ nàng rất quý mến Tuấn. Chỉ còn vài tuần nữa Tuấn phải trở về Mỹ! Chàng nhờ người chị cả dẫn tới gặp cha mẹ của Liên để chính thức xin hỏi cưới nàng.

Gia đình nàng cũng không đến nỗi “cổ lỗ sĩ” nên đã gọi Liên ra cùng ngồi nói chuyện. Mẹ nàng, bác Trinh lên tiếng trước:

- Được anh thương đến em nó, thật là quý hóa lắm, nhưng để tôi gọi em Liên ra nói chuyện trước mặt người lớn cho phải phép.

Bác Trinh ra nhà sau một lúc thật lâu rồi mới cùng con gái trở lại phòng khách. Tuấn hơi thất vọng khi thấy nét mặt của Liên không được tươi tỉnh lắm, nhất là đôi mắt nàng có vẻ hững hờ như đang đi lạc vào một cõi vô định...

- Cháu chào cô Thu. Liên chào anh Tuấn.

Tuấn vội vàng đứng lên, định kéo ghế cho Liên, nhưng nàng đã nhanh nhẹn ngồi xuống bên cạnh mẹ. Bác Trinh quay sang nói:

- Cô Thu tới xin hỏi cưới con cho anh Tuấn, mẹ muốn con cùng ngồi bàn công việc luôn. Con nghĩ sao?

- Thưa mẹ, thưa cô... Con đang đi học, và cũng còn ít tuổi quá.

Tuấn hiểu rõ ý nghĩa “chối từ” trong câu nói của Liên, nhưng chàng đã bàn trước với chị, nên cứ ngồi “hiền” để chị Thu phân trần:

- Liên đừng ngại. Thật ra nếu hai đứa thương nhau, chị xin phép hai bác để làm cái lễ hỏi nho nhỏ, rồi lên xã làm giấy đăng ký kết hôn thôi, vì Tuấn cũng sắp trở lại Mỹ trong nay mai. Thủ tục giấy tờ bảo lãnh cũng mất cả năm là ít. Khi có giấy đăng ký, Tuấn có thể làm giấy bảo lãnh cho Liên theo diện hôn thê, rồi bao giờ giấy tờ xong xuôi, tuỳ hai em, muốn làm lễ cưới bên này rồi đi, hoặc cứ sang bên đó rồi làm đám cưới sau cũng được. Nhưng có cái lễ hỏi, chụp hình chụp ảnh cho Tuấn mang qua Mỹ cũng dễ dàng làm giấy tờ bảo lãnh hơn. Bác Trinh Nghĩ sao?

- Tôi thì không biết gì về ba cái vụ giấy tờ cả. Có điều nếu anh thương em nó, và muốn tiến tới thì cứ thế mà làm cũng được.

- Mẹ à... Chúng con chỉ mới quen biết nhau vài tuần, con xin mẹ cứ để chúng con từ từ tìm hiểu nhau đã, nếu hợp rồi lo giấy tờ...

Nghe Liên trả lời mẹ, Tuấn sợ chị mình trả lời không ăn khớp, vì cũng như bác Trinh, chị Thu đâu có biết gì về thủ tục bảo lãnh, những gì chị ấy nói ra chẳng qua là do Tuấn dặn trước.

- Liên nói rất đúng, nhưng anh nghĩ nếu mình chờ tới lúc đó mới bắt đầu làm giấy tờ, lại phải chờ thêm một vài năm nữa. Nếu như Liên không chê anh, chúng ta cứ xin phép cha mẹ làm một bữa cơm gia đình cho đúng thủ tục, rồi mình lên xã đăng ký để anh về Mỹ xúc tiến ngay việc bảo lãnh, càng sớm càng tốt. Nếu như sau này Liên cảm thấy không hợp với anh, Liên vẫn có thể từ chối không đi; chúng mình cũng chưa bị ràng buộc gì trong phép đạo, mà hôn thú đời cũng chưa xong, anh nghĩ cũng đơn giản thôi. Tuy nhiên, anh thật lòng thương em, và hy vọng với thời gian Liên sẽ hiểu anh hơn, và chúng ta có thể tiến tới.

Bác Trinh cũng nói thêm vào:

- Anh Tuấn đã nói thế, mẹ nghĩ cũng tốt đó con ạ. Mình làm một bữa cơm gia đình để hai bên ra mắt anh em bà con họ hàng, rồi chúng con cứ đăng ký giấy tờ, bao giờ giấy tờ bảo lãnh xong xuôi rồi ta tính chuyện cưới xin sau cũng chẳng sao.

- Mẹ nói thế thì con biết trả lời sao nữa! Con chỉ sợ... nhỡ rồi chúng con không hợp nhau, lại mang tiếng với họ hàng!

- Tiếng tăm chi con. Thời bây giờ người ta lấy Việt Kiều hà rầm đó. Ai cũng lo giấy tờ bảo lãnh trước rồi mới lên cha, lo gì... Ý anh Tuấn muốn tổ chức một bữa cơm ra mắt thì mẹ cũng ưng, nhưng nếu con ngại thì chúng con cứ âm thầm lên xã đăng ký làm giấy tờ. Khi nào chắc ăn, có giấy tờ đi Mỹ rồi ta tổ chức đám hỏi, đám cưới một lần cũng được.

Chị Thu vội vàng nói thêm vào:

- Gia đình em muốn thưa với hai bác cho em Tuấn đi cái lễ hỏi nho nhỏ để cho “danh chính ngôn thuận”, nhưng mọi sự tuỳ thuộc hai bác và em Liên cả.

- Vậy để tôi bàn lại với ông nhà tôi và anh chị con Liên, rồi vài ngày nữa ta tính nhé.
- Vâng, bác định sao chúng em xin theo... Nhưng nhà em cũng xin phép bác cho em Tuấn đưa Liên đi sắm ít “lễ vật đính hôn” cho đầy đủ kẻo lại mang tiếng với làng nước là Việt Kiều đi hỏi vợ mà không thấy có lễ vật gì cả.

- Cô thư thả cho vài hôm... Có chi ta cứ để tuỳ hai đứa.

Trong lúc cả nhà xôn xao bàn tán về việc “lấy chồng Việt Kiều”, thì Liên xin phép cha mẹ đi Thành Phố một hôm để bàn với người chị theo chồng về buôn bán ở chợ Tân Định. Nghe Liên xin phép, mẹ nàng mừng lắm, vì chính Trang, cô chị của Liên đã có lần nói với bà “con Liên nhà mình xinh lắm, để con tìm xem có anh Việt Kiều nào đường được con giới thiệu cho nó. Cỡ như nó lấy chồng bên này làm chi cho uổng.” Liên xin phép cha mẹ lên thành phố không phải để hỏi ý chị Trang, nhưng là để bàn bạc với Hùng. Nàng lên tìm người yêu để tính toán xem phải sắp xếp thế nào cho tình yêu hai người không đi vào ngõ cụt. Không biết hai đứa bàn tính với nhau ra sao mà hôm sau Liên cùng chị Trang trở về, và đồng ý nhờ chị dẫn đi sắm “lễ vật đính hôn” với Tuấn, nhưng không làm đám hỏi hay tiệc tùng gì hết, chỉ âm thầm lên xã đăng ký xin kết hôn với Việt Kiều. Lên xã xong phải ra Huyện, rồi lại lên Tỉnh... Tới khi Tuấn cầm được mảnh giấy “Đăng Ký Kết Hôn” chứ cũng chưa phải Hôn Thú thì chỉ còn một ngày nữa chàng phải về Mỹ.

Tuấn đã có ý định khi làm xong giấy tờ sẽ xin phép đưa Liên đi Nha Trang hay Đà Lạt chơi mấy hôm trước khi về Mỹ, nhưng bây giờ đã hết hy vọng. Tuấn đã không thực hiện được ý định “đen tối” là tìm cách gài bẫy cho Liên vào chuyện đã rồi cho ăn chắc, nhưng “hay không bằng hên”, cái số của Tuấn không được hên cho lắm! Người ta vẫn thường nói “đỏ tình thì đen bạc”, nhưng với Tuấn lúc này thì tình chưa được, mà bạc thì tốn kém cũng không ít vì phải chiêu đãi, quà cáp cho bao nhiêu người mới xin được tờ giấy “tạm”. Thôi thì tương lai còn dài, “cơm chưa nấu, gạo vẫn còn đó”, chẳng mất đi đâu mà sợ thiệt.

Mấy tháng sau Tuấn gởi giấy tờ về để Liên nộp đơn xin xuất cảnh. Lúc này nàng đã học xong trung học, và theo đề nghị của Tuấn, Liên lên thành phố ở với chị Trang để đi học thêm tiếng Anh chứ không cần thi vào đại học làm gì cho thêm mệt. Mặc dầu Liên lên thành phố ở với chị nhưng Tuấn vẫn chu cấp dư thừa... Nàng sắm thêm son phấn, quần áo đẹp, có máy vi tính nối mạng để liên lạc email với Tuấn, có xe Dream II để chiều chiều cùng người yêu ra ngoại ô hóng gió! Trong lúc Tuấn xúc tiến thủ tục bảo lãnh cho Liên theo diện Hôn Thê, thì Hùng và Liên cũng cậy nhờ người anh họ của Hùng là Hiệp, một luật sư bên Mỹ “nghiên cứu và hướng dẫn” tìm cách để Liên qua được Mỹ nhưng không phải làm vợ Tuấn, rồi từ từ bảo lãnh Hùng qua sau. (Một việc không ai ngờ là người luật sư Tuấn đến nhờ giúp đỡ làm giấy tờ bảo lãnh cho Liên cũng chính là Hiệp, người anh họ của Hùng). Đã có lúc Liên cảm thấy áy náy lương tâm, chỉ muốn nói thật với Tuấn để xé bỏ tờ giấy “Đăng Ký Kết Hôn”, nhưng Hùng lúc nào cũng có đủ lý do để thuyết phục nàng đi theo kế hoạch của chàng.

Liên đã đồng ý vì thời buổi này làm gì còn chuyện “một túp lều tranh với hai trái tim vàng!” Hùng mới ra trường với mảnh bằng kỹ sư cơ khí, nhưng ngày ngày vẫn phải chạy mánh buôn bán ở chợ trời vì không kiếm được việc làm. Và nếu như có tìm được việc làm, lương kỹ sư ở Việt Nam gom góp cả năm cũng không bằng số tiền Tuấn gởi về hàng tháng cho Liên tiêu dùng. Thôi thì “một liều, ba bảy cũng liều”, nàng đành nhắm mắt đưa chân... Cùng lắm, nếu kế hoạch không thành, nàng làm vợ Tuấn cũng không đến nỗi phải khổ vì người ta thường nói “lấy người yêu mình thì sung sướng hơn là lấy người mình yêu”. Bằng chứng là nàng không yêu Tuấn, nhưng nàng vẫn dung dăng dung dẻ, tiền bạc rủng rỉnh, chỉ ăn rồi bát phố vì Tuấn yêu nàng!

Trong lúc Liên cùng người yêu tận hưởng những ngày “hạnh phúc bên nhau” thì Tuấn phải kiếm việc làm thêm hai ngày cuối tuần ở nhà hàng để phụ vào đồng lương khiêm tốn của một công nhân lắp ráp dữ kiện điện tử. Những ngày mới chân ướt chân ráo qua Mỹ, Tuấn cũng cố gắng theo bạn bè đi học Đại Học Cộng Đồng, nhưng vì mất căn bản từ lâu, và những nhu cầu cấp bách phải giúp đỡ gia đình còn ở Việt Nam, chàng đã nghỉ ngang để đi làm. Tuy nhiên, nhờ tính siêng năng cần mẫn, sau 10 năm miệt mài với công việc “lắp ráp”, Tuấn đã “sống lâu lên lão làng” nên tương đối cuộc sống đã ổn định, và cũng dành dụm mua được một căn chung cư hai phòng ngủ, chờ ngày gặp “ý trung nhân” để xây tổ ấm. Chuyến về Việt Nam năm ngoái Tuấn đã tiêu sạch bao nhiêu vốn liếng để dành của chàng. Từ ngày trở lại Mỹ, vì hàng tháng phải gởi cho Liên một ngàn, rồi tiền lo giấy tờ luật sư nên tài chánh của Tuấn càng ngày càng chật vật. Thôi thì chịu khó “cày” thêm một “job” (công việc) ở nhà hàng Tàu vào cuối tuần để kiếm thêm, coi như bù vào số tiền giúp Liên ăn học, chuẩn bị lo cho tương lai... Nhưng rồi chàng lại phải "refinance" (tái tài trợ) căn chung cư để lấy ra mấy chục ngàn gởi về cho Liên xây nhà mới “báo hiếu cha mẹ trước khi theo chồng về xứ lạ.”

Khi nhận được giấy báo từ văn phòng luật sư Hiệp cho biết Liên đã có "visa" (giấy nhập cảnh) vào Mỹ, chỉ cần nộp tiền lệ phí giấy tờ và mua vé máy bay, chuẩn bị ngày đoàn tụ, Tuấn đã nghỉ việc mấy ngày dọn dẹp lại căn chung cư, mua giường mới, chăn nệm mới... chuẩn bị đón "vợ". Sau khi suy đi tính lại, Tuấn quyết định mua một chiếc xe Toyota Camry đời mới làm quà cho Liên vì chàng có thể dùng số tiền hàng tháng vẫn gởi về cho nàng để trả tiền xe. Mua xe mới cho Liên chàng chỉ phải trả mỗi tháng 500 Dollars, vẫn còn thoải mái hơn số tiền một ngàn hằng tháng chàng vẫn gởi cho Liên suốt cả năm nay, đó là chưa kể những khoản "đột xuất" như tiền lo giấy tờ, tiền đưa mẹ đi bác sĩ...

Để chia sẻ niềm vui "đoàn tụ với người vợ trẻ đẹp", Tuấn mời Hiệp cùng mang hoa hồng ra phi trường đón Liên. Có một điều Tuấn không ngờ là Liên và Hiệp đã từng liên lạc email và điện thoại với nhau nhiều lần trước đó qua sự giới thiệu của Hùng, người yêu của Liên và là em họ của Hiệp. Vừa trông thấy Liên bước ra trong bộ quần áo rất hợp thời trang, Tuấn vội vàng tiến đến, một tay trao hoa, một tay dang rộng để ôm Liên vào lòng, nhưng Liên đã đưa tay cản:

- Anh Tuấn đừng làm vậy, kỳ chết!

Tuấn hơi sững sờ trước phản ứng của Liên, nhưng tự an ủi rằng nàng mới từ Việt Nam qua, chắc còn e lệ... Tuấn quay lại, định giới thiệu vị "ân nhân" đã giúp chàng lo thủ tục bảo lãnh, nhưng Hiệp đã lên tiếng trước:

- Chúc mừng Liên đã tới được "vùng đất hứa". Tôi là luật sư Hiệp, Hùng khỏe chứ?

- Ồ, anh Hiệp. Liên đang lo không biết làm sao để liên lạc được với anh. Cám ơn anh đã ra phi trường đón Liên.

Trong lúc Hiệp chưa biết phải giải thích ra sao thì Tuấn đã lộ vẻ khó chịu:

- Hai người quen nhau trước rồi hả? Hùng là ai?

Không ai lên tiếng trả lời, mà biết trả lời làm sao bây giờ! Sau một phút do dự, Liên lên tiếng:

- Hùng là bạn em bên Việt Nam, và là em họ của anh Hiệp. Lúc nhận được giấy tờ của anh gởi về từ văn phòng của luật sư Hiệp, Hùng có giới thiệu em với anh Hiệp để nhờ giúp đỡ trong bước đầu còn bỡ ngỡ ở đất khách quê người.

- Em không phải sợ điều đó, anh sẽ lo cho em tất cả.

- Nhưng có người giúp đỡ vẫn hơn chứ anh, vả lại anh Tuấn là luật sư...

- Thôi được, mình đi lấy hành lý rồi anh đưa em về. Cám ơn anh Hiệp đã giúp đỡ trong thời gian qua.

Hiệp không ngờ Liên xinh đẹp và nhanh trí như thế. Chàng đánh trống lảng:

- Đó là bổn phận của văn phòng chúng tôi. Xin chúc mừng hai người. Tôi xin phép về trước nhé.

Liên còn muốn hỏi Hiệp nhiều điều nhưng không biết nói sao, đành lặng lẽ bắt tay và gật đầu từ giã. Nàng hơi bị giao động trước vẻ lịch thiệp và trí thức của Hiệp. Trước đây nàng so sánh Tuấn với Hùng, cả hai đều tương đương "bên tám lạng, bên nửa cân" nên nàng chỉ nhắm mắt đưa chân theo kế hoạch của Hùng vì nàng không hề yêu Tuấn. Chỉ một vài lần nói chuyện trong điện thoại và email qua lại với Hiệp, cũng không có gì đặc biệt, nhưng bây giờ, tuy mới gặp mặt lần đầu, nàng đã hoàn toàn bị động trước người anh họ "hào hoa phong nhã" của Hùng... Nàng chợt cảm thấy thương hại Tuấn, nên khẽ nắm tay chàng thỏ thẻ:

- Bây giờ sao anh Tuấn?

- Ờ... Chúng mình đi nhận hành lý rồi anh đưa em về. Anh nghỉ mấy ngày đưa em đi chơi cho biết đó biết đây.

Lúc hai người ra xe, Tuấn trao cho Liên một bao thơ dầy cộm:

- Chiếc xe này anh mới mua tuần trước để làm quà cho em. Giấy tờ đều đứng tên em, cả hồ sơ bảo lãnh và đơn xin "Thẻ Xanh"... đều nằm trong đó cả. Em cứ giữ lấy rồi từ từ anh sẽ hướng dẫn em làm quen với nếp sống bên đây.

- Anh Tuấn tốt với Liên quá.

- Đó là bổn phận của anh mà cưng.

Hai người đi ăn rồi về nhà. Tình hình có vẻ khả quan hơn... cho tới khi Tuấn đòi vào phòng ngủ chung giường thì Liên làm dữ. Ban đầu còn nhỏ nhẹ, nại lý do hai đứa chưa chính thức làm đám cưới, nhưng càng lúc càng gay go, Liên dọa sẽ gọi cảnh sát nếu Tuấn làm ẩu. Tuấn hơi ngạc nhiên không hiểu sao cô vợ mới từ Việt Nam sang lại rành luật lệ bên Mỹ quá, nhưng chàng đâu biết Liên đã được Hùng và luật sư Hiệp chỉ vẽ trước khi rời Việt Nam. Liên giận dữ đóng sập cửa phòng ngủ rồi khóa trái bên trong. Tuấn ấm ức lắm nhưng chỉ dám đứng ngoài chửi đổng nho nhỏ vì cũng đã khuya rồi, không dám làm phiền hàng xóm trong chung cư.

Phần vì giờ giấc thay đổi, phần vì không dự phòng trước phản ứng của Tuấn, Liên không dám ngủ. Nàng mở bao thơ của Tuấn đưa hồi chiều xem có gì trong đó. Tờ giấy đầu tiên đập vào mắt nàng chính là tập hồ sơ do văn phòng luật sư Hiệp đưa lại cho Tuấn, gồm tất cả giấy tờ bảo lãnh nàng, và ngay ở trang bìa có ghi đầy đủ số điện thoại của Hiệp, kể cả số nhà riêng và điện thoại di động. Như người sắp chết đuối nắm được miếng ván, Liên gọi ngay cho Hiệp:

- Hello.
- Dạ có phải luật sư Hiệp không ạ?
- Vâng, tôi đây. Xin hỏi ai đầu giây ạ?
- Em Liên đây anh.
- Ồ Liên, mọi sự tốt đẹp cả chứ? Tuấn đâu mà Liên gọi anh giờ này?
- Ông ấy đang làm dữ ngoài kia, đòi vào ngủ chung, em không chịu. Anh giúp Liên với.
- Anh đã nói hôm trước rồi, bí quá thì quay số 911.
- Nhưng em đâu biết nói gì với họ.
- Em không cần giải thích, cứ kêu "help" rồi đừng cúp máy, cảnh sát họ sẽ đến ngay. Bao giờ có cảnh sát tới cứ đưa số của anh cho họ liên lạc. Không sao...

Tuấn đang hậm hực bên ngoài, nghe tiếng nói chuyện rầm rì bên trong, đoán chắc Liên đang gọi điện thoại cho ai đó, chàng phá cửa rồi lầm lũi bước vào, quát tướng lên:

- Cô to gan lớn mật lắm. Tôi đã lầm nuôi ong tay áo.

- Anh Tuấn bình tĩnh lại đi, em có làm gì sai trái đâu! Chúng mình không thể ngủ chung vì không phải là vợ chồng.

- Tôi đã chẳng đem lễ đi hỏi cô là gì? Ai bảo lãnh cô sang đây?

- Anh Tuấn mà làm dữ Liên gọi cảnh sát.

- Tôi chấp cô đó.

Liên bấm vội số 911 như lời Hiệp dặn, chưa kịp nói "help" thì Tuấn đã giáng cho nàng một cái tát nẩy lửa. Liên khóc thét lên bên ống nghe điện thoại. Tuấn càng điên tiết thêm, tát cho nàng một cái nữa rồi hậm hực bứt giây điện thoại. Liên chỉ ngồi khóc trong khi Tuấn lôi hết cha mẹ, ông bà của Liên ra chửi rủa. Cực chẳng đã, Liên phải hét lên:

- Đồ hèn hạ, vũ phu, bần tiện...

Một cái tát ngang mặt làm Liên im bặt vì máu mũi chảy dàn dụa. Cũng lúc đó cảnh sát đập cửa bên ngoài với lời đe dọa "nếu không mở ngay, họ sẽ phá cửa vào". Cực chẳng đã, Tuấn phải ra mở cửa. Hai người cảnh sát bước vào, một người đứng giữ Tuấn, một người bước về phía phòng ngủ để quan sát hiện trường. Khi trông thấy Liên mặt ướt đầm nước mắt và máu mũi, anh ta ra lệnh cho người bạn đứng ngoài còng tay Tuấn lại, và quay sang hỏi Liên xem chuyện gì đã xảy ra. Liên vừa khóc vừa trao tờ giấy có số điện thoại của luật sư Hiệp cho người cảnh sát. Sau mấy phút nói chuyện với Hiệp, người cảnh sát trao điện thoại cho Liên và ra phòng khách làm việc với Tuấn.

Khi Hiệp đến nơi thì cảnh sát đã sẵn sàng để dẫn Tuấn về bót, và "nhờ" Hiệp chăm sóc cho Liên.

Tuấn chỉ bị giữ một đêm rồi được thả với cái hẹn tuần sau đi hầu tòa... Nhưng khi về tới chung cư thì Liên không còn, đồ đạc của nàng mang từ Việt Nam cũng đi theo, kể cả chiếc xe mới "cáo chỉ" cũng "cuốn theo chiều gió" mặc dù Liên chưa biết lái xe. Tuấn chỉ còn một mấu chốt duy nhất là luật sư Hiệp, người đã giúp chàng bảo lãnh Liên qua Mỹ, và cũng có mặt tại "hiện trường" đêm trước. Tuấn gọi điện thoại và để lại không biết bao nhiêu lời nhắn trong máy, nhưng mãi tới hôm phải ra tòa Hiệp mới gọi lại cho chàng.

- Tôi sẽ gặp anh Tuấn ở tòa. Liên sẽ cùng đi với tôi vì nàng vẫn tá túc đàng nhà tôi từ hôm anh bị cảnh sát...

- Thằng láu cá. Cả tuần nay sao mày không gọi lại cho tao? Mày làm gì con vợ tao rồi?

- Anh ăn nói lịch sự một chút nghe... Cô ta không phải là vợ anh. Anh hiếp đáp cô ta, việc đó sẽ có luật pháp lo, nhưng tôi sẽ dạy cho anh một bài học đích đáng nếu như anh còn ăn nói lỗ mãng với tôi.

Tuấn bực mình cúp máy cái rụp rồi chửi trời, chửi đất, chửi hết mọi người.

Tuấn chỉ ra tòa cho khỏi mang thêm tội trốn chạy chứ chứng cớ rành rành trong biên bản của cảnh sát, còn chối cãi vào đâu. Lúc thấy Hiệp đứng lên bênh vực Liên trước tòa, Tuấn giận lắm nhưng thua lý hoàn toàn. Khi nghe đọc phán quyết của tòa, Tuấn cũng dửng dưng vì với chàng giờ này cuộc đời chẳng còn gì quan trọng nữa: "Chiếc xe đứng tên Liên, của nàng. Tuấn giữ lại chiếc xe cũ. Từ nay không được tới gần cô Liên trong phạm vi 100 feet (khoảng 30 mét). Hàng tháng phải trợ cấp cho Liên đi học thêm tiếng Anh cũng như học nghề." Một phán quyết vô lý, nhưng Tuấn cũng chẳng buồn tranh cãi, cũng không cần phải viết đơn kháng cáo làm gì, chàng ký tên chấp nhận rồi uể oải ra xe.

Quá mệt mỏi và căm hận, Tuấn nằm gục xuống ghế xe mơ mơ màng màng... "Xe mới thuộc về nàng, nhưng nợ mua xe hàng tháng Tuấn vẫn phải trả. Căn chung cư là mồ hôi nước mắt của chàng từ bao nhiêu năm nay, bây giờ coi như thuộc về ngân hàng vì Tuấn đã rút hết tiền ra, gởi về cho Liên xây nhà báo hiếu cha mẹ trước ngày rời Việt Nam..." Vội vàng bảo lãnh một người không yêu mình sang đây làm vợ đã là một lỗi lầm to lớn, nhưng cho nàng mấy cái bạt tai trong lúc nóng giận còn tai hại hơn vạn lần!

Một giọng nói quen thuộc của Hiệp vọng tới từ một chiếc xe đậu gần đấy: "Tờ giấy đó chẳng có giá trị gì bên Mỹ này. Liên phải nhớ anh là luật sư, không việc gì em phải sợ cả. Chờ ít tháng lấy tiền trợ cấp của Tuấn cho em tiêu xài, nhận được Thẻ Xanh rồi chúng mình làm đám cưới... Liên muốn đi Âu Châu hay về Việt Nam hưởng tuần trăng mật?"

Việc duy nhất mà Tuấn có thể làm lúc này là ngồi bật dậy, nổ máy xe phóng như lao vào đêm tối.

Nguyễn Duy-An
__._,_.___

Quote:


Anh Lam Sơn ơi ,

My cũng post y chang bài này ở mục đọc báo  , My mới xóa đi rồi. Cám ơn anh nhiều lắm 

Lải Nhải Đời Tôi 1959 - 1969
Lưu Nhơn Nghĩa

Cuối năm 1958, Thủ khoa Nghiã không nhận lên Đệ Tam, tôi lao đao lên Sài Gòn tìm trường tư học tiếp.  Đọc báo thấy tên trường Hoàng Vịệt ở đường Phan đình Phùng, gần nhà nhứt, tôi chưa dám đi xa, chưa quen đường, hay chạy lạc.  Ngày ngày đạp xe đạp từ đường Triệu Đà Chợ Lớn. Tôi ở nhà thân nhân bán gạo, than, dầu lửa, gạo chất tới gác.  Ở Châu Đốc thanh thản đã quen, SG xa lạ, cao sang, tôi cứ nhìn các cô để tóc đuôi ngựa, đẹp quá.  Tôi thì quần kaki xanh mốc, mồ hôi đổ ướt mình trên xe đạp, mắc cở.

Năm 1958, dân SG đã quen tên đường bằng tiếng Việt, nhớ năm trước đi trại hè, ngủ tạm trườngTiểu học Phan đình Phùng, hỏi dân xích lô máy không biết, chỉ nhớ tên đường Richaud (?).  Dân còn khá thảnh thơi, nhiều anh xích lô đạp nằm ngủ trưa hay đọc báo bên đường.   Người Pháp và ảnh hưởng văn hoá Pháp rất mạnh, các cô trường Pháp cứ tự nhiên nói tiếng Pháp ngoài phố.   Các ông còn mặc quần short trắng, aó trắng, vớ cao, ngồi ăn sáng quán Vĩnh Lợi, trên dĩa có miếng bánh mì, lát fromage, trái chuối già. Ông dùng dao cắt trái chuối thật gọn, tự nhiên, động tác rất noble. Áo dài cổ cao, vạt áo chấm gót.  Nón Tây ( nón cối ) vẫn còn.

Đường SG còn cây cao bóng mát, xe đạp rất nhiều, xe bus cũng dư cung cấp phương tiện di chuyển rẻ tiền, thấy xe ngựa còn lọc cọc trên tuyến đường Bảy Hiền, năm 1965 mới không còn. Xích lô đạp, xích lô máy rất thông dụng.   Taxi là xe Renault nhỏ, hai ngựa, màu xanh dương.  Xe gắn máy ( Mobylette, Sach, Velo Solex, Gobel, Puch ) khá nhiều dành cho công chức, học sinh ít dùng, xe Mobylette chừng hơn $6000.  Ai cũng khen đồ Tây tốt và bền nhứt, cũng như tiếng Tây hay nhứt.   Các cô mặc áo dài trắng, ẻo lả, đội nón lá, chạy Solex đẹp lắm. Xe hơi có Peugeot, Renault, Citroen, Simca, vài chiếc xe Huê Kỳ.  Hàng hóa Tây được chuộng, ảnh hưởng Mỹ chưa mạnh như sau nầy.

SG mới có phong trào Đại nhạc hội, nhạc nhớ miền Bắc rất thịnh, bảng " Nhớ về Hà Nội, Chuyến đò vỹ tuyến,...Nhạc sĩ miền Bắc chi phối nền văn học và giáo dục miền Nam.   Trường tư cũ ít, trường Nguyễn văn Khuê, Lê bá Cang... Trường tư lớn do người Bắc mở khắp SG, thêm lớp dạy thêm, học sinh đông lắm, mở trường là có học sinh, thời thanh bình, thanh niên nô nức đi học. Thời vàng son của giáo sư.

Tôi chọn ban B, hy vọng khá toán để thi lại Trung học Đệ nhứt cấp.   Bàn học chật chội, 6 đứa, lớp chừng trên 80 đứa, khỏi trả bài, khỏi điểm danh, chỉ kiểm soát học phí, khoảng $300/ tháng (?).   Lần đầu học chung với nữ sinh, sĩ số nữ sinh chừng 1/3 tổng số, có lẽ ban B, ít nữ sinh.   Nhớ Thủ Khoa Nghĩa thời tôi, sĩ số nữ sinh là 1/4. chỉ có 1 lớp A va 3 lớp nam sinh.   Nữ sinh trường tư không có đồng phục, áo dài màu đẹp lắm, hình như đẹp hơn nữ sinh Châu Đốc(?).   Học sinh gốc Bắc khá đông, toàn bộ giáo sư đều gốc Bắc.   Tôi nhớ luật sư Trần văn Tuyên dạy Pháp văn, đủ biết là lương giáo còn cao, sau nầy luật sư không ai dạy học thêm.   Thầy Nguyễn Phố, nhà văn Hư Chu dạy học còn hơi hướng nhà nho.

Lớp có ban đại diện, trưởng lớp là chị Trần khánh Tuyết, ở Châu Đốc chỉ biết già G. làm mấy năm liền.   Chị Tuyết rất hoạt động, nói tiếng Pháp rất hay. Lúc đóng kịch Molière, chị đóng vai chánh, tôi khôn hồn lựa vai phụ ngắn đóng cho qua.V Tôi chỉ quen chị duy nhứt, chị coi tôi như em.   Sau năm học, mất liên lạc tới năm 2005, tình cờ liên lạc qua email, nghe tin tôi bịnh, chị tức tốc qua Brisbane thăm tôi đầu tháng 1/2007, 45 năm, tâm sự chuyện cũ cả tuần chưa chán.   Chính chị dạy tôi chơi correspondant, bạn thư, tôi quen Kazuko, Annette Fricker..,viết thư say sưa.   Suốt năm, không thu thập gì, toán lý hoá quá kém.   May là tôi mua sách học thêm sinh ngữ.   Ở Châu Đốc lay quay bài chép trên bảng.   Ở SG nhiều thư viện và tiệm sách, được cuốn nào, tôi học ngấu nghiếng cuốn đó. Bây giờ nhớ lại thấy mình ngu, tôi học các bài toán "tủ", vô thi trật tủ thì chịu chết. Đọc được cuốn Grand Coeur ( Tâm hồn cao thượng ), Sans famille say sưa, có khi cảm động ngậm ngùi. Sau khi học thuộc lòng cuốn Les mots Anglais, tôi ôm tự điển học, rồi dành trọn buổi học thêm ở Centre Culturel Fransais gần Sở thú, rồi học thêm chương trình Anh ở trường Mỹ chung với con cháu dân ngọai quốc thường.

Năm 1960, lại rớt Trung học thêm hai keo, hết chuyện nói.   Tôi ít về Tri Tôn sống trong địa ngục gia đình có đứa con thi rớt, hàng đêm nghe chửi, rớt thì học cours luyện thi.   May mà gặp trường tư thục Hàn Thuyên có Đệ nhị ban C, ban C khó đậu, học sinh quá ít, mở lớp không có lời, sau năm đó trường dẹp ban C, hú viá.   Giáo sư dạy cho có, giảng lang bang. Ông Nguyễn D D, có tiếng là nhà văn, không tốt nghiệp Đại học nào, vào ngâm thơ Hàn mặc Tử, dạy không hết chương trình.   Giáo sư Sử Địa cũng tà tà, không biết chương trình theo, miễn học sinh vui, không phá phách là được.   Giáo sư Pháp văn thì cà kê chuyện cá nhân mình.   Mỗi năm thi hai kỳ cho có, lúc vào thi thật thì phú thác cho trời.   Giám khảo chấm thì hà tiện điểm, vào oral thì được dịp mắng thí sinh để tỏ uy quyền. Chỉ có ban A, B, trúng toán lý hoá là xong. Năm đó cả lớp tôi đậu Tú Tài đúng ba đứa. Thời đó, miễn còn đi học là còn hoãn dịch. Tránh được toán lý hoá là yên thân, tôi không trông cậy giáo sư trường, chỉ chuyên lo học thêm, tới đâu hay tới đó. Những bài toán lý hoá không còn ám ảnh. Ban C thi chỉ có bốn môn viết, Việt, Anh, Pháp, Sử Địa.Tôi tìm an vui trong những lá thư ngoại quốc, ước mơ lãng mạn.

Năm 1961, xách gói lo thi thêm kỳ thi Trung học đã bỏ oral, hy vọng tìm được niềm vui, bớt áp lực gia đình chòm xóm. Năm thứ ba, nghĩa là lần thứ năm lại rớt. Tôi không về quê, viện lý do thi Tú Tài. Lại chuẩn bị hồ sơ thi Trung học kỳ hai, lần thứ sáu, hết đường vô Quốc gia Sư phạm, thất thần như chết chưa chôn, mặt ngơ ngơ ngáo ngáo. Đang ngồi ăn cơm, ông già tôi ở quê lên, hầm hầm, trước mặt mọi người, " Mặt gà mở cửa mả, sao không nhào vô xe lửa chết đi ".   Nghe chửi đã quen, mà tôi có biết xe lửa chạy đường nào mà tự tử. Ổng nói với bà già tôi, " Tao xài nó trước mặt thằng H. con H. cho nó nhục. " Tôi chịu nhục đã quen suốt ba năm, vết thương bây giờ còn hằng trong đầu, không cách gì xoá được.   Về An Giang nộp đơn xong trở lên SG thì có kết quả Tú Tài, vậy là không cần bằng Trung học, tôi cũng có về thi cho vừa lòng nhà, tôi không theo dõi kết qủa vì biết chắc là rớt.

Năm đó, cả SG chỉ có bốn trường có Đệ Nhứt C, Gia Long, Petrus Ký, Chu văn An, Trưng Vương. Trường tư không đủ học sinh, may là Hồ ngọc Cẩn Gia Định có ban C, dành cho dân lục tỉnh lên, hình như năm sau lại dẹp. Lớp không có nữ sinh, 2/3 học sinh gốc Bắc. Thi viết có ba môn, Triết, Anh, Pháp, oral cũng có môn Triết Anh Pháp, ba môn nầy đủ dập toán lý hoá vạn vật. Năm nầy vui vì không bị áp lực toán lý hoá, ít thấy đứa nào lo lắng thi cử, thế nào cũng đậu. Thầy Huỳnh Hoà, giáo sư Pháp văn lớp tôi lại là Chánh chủ khảo của Trung tâm duy nhứt ở trường Gia Long. Bọn tôi hầu hết vào Văn khoa, Sư phạm và Hành chánh, một số du học. Hơn nửa lớp ở Mỹ. Vài bản nhạc thịnh hành," Tiếng hát Mường luông, Kiếp nghèo, Em ơi nếu mộng không thành thì sao.."

Thời thế bắt đầu thay đổi, cuộc sống vội vả hơn, xe gắn máy nhiều hơn, bắt đầu thành nhu cầu. Xe bus bị dẹp. Xe gắn máy khan hiếm, command lâu, phải quen biết. Giá xe tăng khá nhiều. Không khí chánh trị ngột ngạt, rất sợ mật vụ. Anh em chỉ chơi với bạn học cũ từ Trung học lên, thấy người lạ là lã vã nói chuyện khác. Nữ sinh viên rất ít, hình như héo hắt, vài đứa chương trình Pháp còn khá tươi tắn. Sinh viên gốc Bắc nhiều hơn.   Tôi gặp lại thầy học Hồ ngọc Cẩn ghi danh học chung. Đi đâu cũng nghe than phiền bà Ngô đình Nhu, con bà là Lệ Thủy không hiểu sao ghi danh học Văn khoa, mật vụ vào giử an ninh và chổ ngồi cho cô. Trường cách dinh Gia Long con đường, dinh được rào kẻm gai . Tôi ghi danh học Dự bị Anh, khi lên chứng chỉ, tôi đổi qua Việt Hán dễ đậu và dễ học vì tôi gốc Hoa.

Rạp hát Đại Nam có máy lạnh đầu tiên, rồi dần dần nhiều rạp hát quanh khu quận Nhứt có máy lạnh. Công chức hay vào xem buổi trưa tránh nóng. Đây là một hiện tượng, lần đầu ngồi phòng lạnh sướng lắm. Thông thường, chỉ có quạt máy, nóng bức, khán giả đã quen chịu nóng. Nhiều rạp bình dân, chiếu hai phim, permanent, xem đi xem lại suốt ngày cũng được. Phim nói tiếng Pháp, phụ đề Việt ngữ, dù là phim Cowboy. Rạp Long Phụng chiếu phim Ấn Độ thường xuyên, nhiều khán giả ghiền nhạc Ấn Độ du dương. Phim VN biến đâu hết. Lúc còn ở Châu Đốc, có một loạt phim VN, Thoại Khanh Châu Tuấn, Lâm Sanh Xuân Nuơng, Quan Âm Thị Kính, Ngưu Lang Chức Nữ. Hồi đó Kim Cương, Thẩm Thúy Hằng còn trẻ đẹp lắm. Trước khi bắt đầu, khán giả phải đứng lên chào cờ, sau đó là bài " Suy tôn Ngô Tổng thống " ( sau tháng 11/1963 thì không còn bài suy tôn. ) Chợ Lớn thì tuồng Tàu, hát tiếng Quảng tôi không nghe được Đại nhạc hội càng phổ thông, Trần văn Trạch, Tùng Lâm, Vân Hùng, Thanh Thuý,Tuý Phượng..,thấy quảng cáo ở rạp Thanh Bình. Đài phát thanh, chưa có TV, ban Thăng Long và ban kịch Dân Nam phổ thông nhứt. Khán giả đông, cải lương thịnh hành, dù là gánh Kim Chung, Bắc di cư. Thời cuả Thanh Nga, Thành Được, Út trà Ôn.

SG thanh bình khá lâu, từ 1954, ngưng chiến. Tháng 11/61, nghe tin đão chánh, dân chúng sợ, ùn ùn mua gạo, than, nước mắm, dầu lửa dự trử. Tiệm mấy cậu tôi ở đường Triệu Đà và Lê văn Duyệt bán lên giá, hễ có tin gì bất an, dân SG mua thực phẩm. Than củi có thời khan hiếm, chưa xài điện, nhà nghèo xài củi. Than đước Cà mau, than sầm, than tạp. Tôi nhớ có chở bán tạ than cho nhà người Pháp ở villa sang trọng đường Hồ xuân Hương. Mỗi lần có tin đồn về biến cố nào đó, tiệm than gạo bán không kịp. Tủ lạnh chưa phổ thông. Sau đó, có hai chiếc phi cơ ném bom dinh Độc Lập, than gạo lại lên giá.

Cố vấn Mỹ khá nhiều ở SG, năm 1961 đã vô Tri Tôn cất đồn Châu Lăng, khuynh hướng học tiếng Anh phát triển mau, Hội Việt Mỹ rất đông học viên. Các cơ quan Mỹ tuyển mộ nhân viên, thấy người bạn học mặc đầm phấn son, đứng trong đám đông chờ trước cơ sở Mỹ, tôi thấy bất ổn, lo lo.

Chắc người già còn nhớ và than phiền bộ luật Gia đình của bà Nhu, cấm ly dị. Dân biểu Trần tấn Phát Châu Đốc hay ghé nhà chơi, hơi túng, phải nuôi hai vợ, hỏi sao không nghe ông tuyên bố gì, ông thú nhận, "Trời ơi, nó bôi tên tôi rồi sao ?" Mỗi lần lễ lớn, SG tràn ngập bộ đồng phục xanh dương của Thanh niên Cộng Hoà của ông Nhu và Thanh nữ Cộng Hoà cuả bà Nhu.

Bắt đầu kiểm tra trưng binh, ngoài thẻ căn cước, thanh niên phải có thêm giấy "Tình trạng hợp lệ quân dịch và thẻ cử tri đi bầu. Xin giấy chứng chỉ nầy không phải dễ, chầu chực ở bến Chuơng Dương, sắp hàng dài, nộp hồ sơ, đủ thứ giấy tờ, giấy về trể, đi đường dễ bị Cảnh sát hốt vì giấy cũ hết hạn,. Ngày nay, người ta không cảm được cái sợ sệt về giấy tờ. Trước 1/11/63, đão chánh ông Diệm, nghe lịnh " Giới nghiêm trên toàn lãnh thổ VN ", nghe rợn người, đi đâu cũng như mật vụ theo dõi, bọn tôi ít liên lạc nhau, sợ sợ. Ngày nay chúng ta quên cảm giác đó trong xã hội thanh bình là điều phước.

Nhớ năm còn ở New Zealand, tối thứ bảy hay có party ở Đại học, bọn nó chơi tới sáng. Độ gần 11 giờ đêm, bọn tôi bồn chồn muốn về, dù biết không có giới nghiêm. Trong những năm Philippine khủng hoảng Tổng thống Marcos, ra đường giờ giới nghiêm chết như chơi. Nhóm ca sĩ Phi đến Chrischurch NZ tham dự trình diễn South Pacific Contest. Mấy anh ca sĩ Phi lần đầu xuất ngọai, đứng thập thò trước cửa hotel, nôn nóng thèm đi chơi cho biết Chrischurch về đêm. Họ chờ cảnh sát hỏi, " Mấy giờ chúng tôi phải về hotel ?", lập đi lập lại nhiều lần mà mấy anh Cảnh sát NZ không hiểu ý câu hỏi." Việc gì ông hỏi tôi ?" Ông trưởng đoàn Phi phải mất thì giờ giảng nghiã chữ " curfew ", cho ví dụ ở Phi, nếu đi quá giờ giới nghiêm thì bị bắn. Anh Cảnh sát NZ cười xòa, chữ curfew nó chỉ là ngôn ngữ thời Trung cổ, quả là anh ta quên từ ngữ nầy, " Cám ơn ông dạy tôi chữ curfew, ở NZ không có giới nghiêm, ông đi về giờ nào mặc ông." Người Phi dạy Anh ngữ cho người Anh, kể thật lý thú.

Sau cuộc đão chánh 11/63, không khí nhẹ thở hơn. Sinh viên hoạt động rầm rộ, hội thảo, biểu tình chống trung lập của De Gaule Pháp, rồi Nguyễn Khánh đão chánh, than, gạo lên giá, lên thì khó xuống.Tổng hội Sinh viên được bầu lên, các lãnh tụ hầu hết gốc Bắc và Trung. Tôi cũng chạy theo đuôi cho vui, thường họat động ở các Cô nhi viện, tránh chánh trị.

Mỹ đổ quân vào, nhân viên cơ sở Mỹ nhiều quyền lợi hơn, quân nhân Mỹ đi đầy đường, xích lô đạp, xích lô máy, taxi làm ăn lên, không rước khách VN, báo chí lên tiếng nhưng không thay đổi gì được. Hệ thống xe bus đã dẹp, phương tiện di chuyển là xe gắn máy, các tiệm buôn xe giấu hàng để bán chợ đen. Xe Mobilette xanh đã có từ 1961. Vật giá bắt đầu leo thang dần dần, công chức hạng thấp bắt đầu thấy khó khăn.

Khoảng năm 1965, đợt Honda dame 50cc đầu tiên nhập cảng cho quân nhân, xe rất đẹp so với xe Pháp.Tin đồn là hàng Nhựt không bền, sẽ bán kí lô như thời thế chiến, giá xe Honda xuống giá thê thảm vài tháng đầu, ai bán được thì bán, bán không được thì để xài tạm, xe vẫn chưa có vấn đề .Chừng năm sau, Honda đàn ông và Suzuki, Yamaha, thêm radio cassette ào ạt chiếm thị trường VN, thay thế hoàn toàn hàng hoá và lối suy nghĩ thời thuôc địa, nghiã là hàng Pháp chưa hẵn tốt nhứt thế giới. Lúc thi vào Đệ Thất, rất ít học sinh chọn Pháp văm làm sinh ngữ một, cứ 4 lớp Anh văn mới có một lớp Pháp văn. Ngày nay, Pháp văn không còn trong chương trình Trung học, thời đã qua, thế hệ trường Tây thuộc địa đã già, ở các trường Đại học, uy thế nằm trong tay mấy ông cố vấn Mỹ.

Sau năm 1963, văn học nghệ thuật còn trong vòng ảnh hưởng bắc, tuy những bài hát nhớ đất Bắc không còn nghe hát thường xuyên trên đài SG như trước, khuynh hướng nhạc chuyển sang tình yêu, rồi nhạc mới của lính. Sinh viên gốc Bắc bị Nam hóa dần, nói giọng Bắc lai Nam, số sinh viên Nam tăng dần, hiểu và thân nhau hơn. Cuốn " Hương rừng Cà mau " làm sinh khí văn chương miền Nam bừng dậy, tác phẩm nầy được đón nhận nồng nhiệt, Sơn Nam nổi tiếng từ đó.Trước đó có nhà văn Bình nguyên Lộc, nhưng còn chìm ít ai biết. Các nhà văn gốc bắc thường viết quanh đề tài SG.

" Honda ôm " xuất hiện năm nào ?, chắc phải sau khi nhập cảng đợt xe Nhựt, khoảng năm 1967. Dân công chức lương thấp nghĩ cách kiếm sống, dùng xe mình đưa khách kiếm thêm. Hình như giới xe ôm cũng có luật riêng giúp đở lẫn nhau khi có trường hợp bị khách giựt xe. Khi đưa khách trả tiền đến vùng đáng sợ, anh xe ôm đưa tay ra một hai dấu hiệu gì đó cho đồng nghiệp, một hay hai người sẽ chạy theo kín đáo bảo vệ nhau, tiền chia chát sau đó . Lần đầu tiên, nhóm xe Taxi, xích lô máy, xích lô đạp xô xát với nhóm xe ôm vì quyền lợi. Lúc đó tương đối còn sống được, sau nầy đời sống chật vật, cả đến quân nhân, cảnh sát ngạch thấp công an chìm cũng chạy xe ôm. Rỏ ràng là chỉ có xe Nhựt, yên liền rộng, thấp, vừa tầm người Á Châu, chổ gác chân thoải mái mới sử dụng được trong việc kiếm ăn nầy. Xe Nhựt lại hết sức bền bỉ, ít hao xăng chạy suốt từ SG ra Vũng Tàu không nằm đường. Xe Pháp như Mobilette, Sach, Puch chạy không nỗi, yên xe nhỏ, chông chênh. Năm 1970, chiếc Honda cũ chừng $70 000. Tôi mua chiếc xe Puch $25 000., thay đồ lô, gảy căm, nổ vỏ, đứt thắng, đứt dây số đều đều. Chủ là ông Đặng đình Đáng đầu cơ sai, giấu cả kho xe chờ lên giá bán cắt cổ. Trước đó chiếc xe Puch ba đèn trên $50 000, chưa dễ mua được. Ông sập tiệm, để họa cho ai mua xe ông. Tôi chỉ chạy đi học, chạy thêm năm đi làm, chiếc xe lết như rùa, sửa rồi cũng vậy. Ở Thái Lan cũng có xe hai bánh chở khách, không biết nước nào có trước.

Khi quân đội Mỹ đổ vào VN, bar mọc lên theo nhu cầu chung quanh khu Mỹ đóng. Dân liên hệ đến Mỹ kiếm tiền dễ dàng nên họ xài rộng rãi, hàng hoá Mỹ mua đi bán lại, đổi dollars, rác Mỹ cũng phải thầu..Luơng công chức VN không theo kịp thời giá, lóp ngóp. Họ nuôi gà trong nhà lấy trứng bán, tạm ổn ngắn hạn.

Khoảng năm 1969, có phong trào nuôi chim cúc rầm rộ khắp SG. Cơn sốt chim cúc lạ lùng, giá lên hàng ngày, tin đồn lang ra. Trước đó, trong báo Hương Quê, báo Nông nghiệp viết về cái lợi nuôi cúc, chất dinh dưỡng của trứng cúc...Chủ cái ở đâu không biết, tung chim cúc ra bán, rồi cho người đi mua với giá cao hơn, lại cho người khác mang ra bán với giá cao hơn nữa, cứ thế tiếp tục. Khi giá hết lên, cặp cúc dám lên $16 000, ( hơn 2 tháng lương giáo sư Đệ nhị cấp ) họ bán ra hết và không mua lại. Người nuôi cúc chờ kẻ mua ngày nầy qua ngày nọ, bầy cúc vô dụng, sạt nghiệp, có người biết ngưng đúng lúc thì có lời. Lúc đó, công chức bị mắc lừa nhiều nhứt. Tôi tự hỏi, gia đình công chức muốn ăn con gà $700 còn ngại ngùng, mâm cơm công chức đông con, cơm và rau muống làm chuẩn, chim cúc dù bổ như sâm cũng không mắc tới vậy. Mấy ông Kinh tế gia, Tiến sĩ báo chí đâu đâu không đặt vấn đề, lên tiếng giải thích đúng lúc cho bà con nghèo nhờ. Mấy ông có chia chát vụ nầy không?

Khi Việt Nam hoá chiến tranh, quân đội và nhân viên Mỹ rút đi, giới bán bar quen xài hào phóng bị thất nghiệp ngang, việc làm không dễ tìm, họ xoay sang nghề beer ôm, họ uống và dụ cho khách uống càng nhiều càng tốt, ăn tiền huê hồng chủ, nghề không cần vốn, chủ cũng khỏi trả tiền mướn các cô, độc lập. Tôi chưa được thưởng thức thú beer ôm, không phải tôi tốt, vì chưa tới giờ. Thời đi học, lo quân dịch, đi làm , lo kiếm tiền và học bỗng. Thường đêm, sau giờ dạy kèm hay học thêm, tôi chỉ ghé khu Ngả Bảy Phan thanh Giản ăn tối. Đêm nào cũng như đêm nào, tô phở xe đẩy, khúc bánh mì fromage và ly sinh tố. Cô bán sinh tố, da trắng, đoan trang, chưa bao giờ thấy cô đùa cợt. Nét mặt vui nhưng không lơi lã, đóa hoa huệ cao sang sao xuất hiện nơi tầm thường vất vả nầy?. Hai người đã quen mặt nhau, xa thấy nhớ. Đêm mưa tầm tã, cô đậy xe sinh tố, ngồi trên ghế, dựa hiên trường Phan sào Nam, hai đứa nhìn mưa. Hai tâm sự khác nhau. Tôi vừa ở Goethe Institut ra, lão Dr Hol lười như quỷ. Lão dạy chưa giảng hết bài thơ Heidenroeslein ( hoa hồng trong đầm lầy ), thì có điện thoại, lão biến mất luôn cả buổi học. Tôi nao lòng nhớ mấy câu thơ, Sah ein knabe ein Roeslein steln, Roeslein aưf der Heiden . War so jung und morgenschoen,..Anh là thằng bé thấy hoa hồng nhỏ trong đầm lầy, tươi đẹp như buổi sáng , Em là đoá hoa hồng nhỏ. Tình yêu là đoá hoa hồng nhỏ có gai trên đầm lầy, thằng bé say tình bị gai hồng đâm. Mưa vẫn rai rức, không ai rời nhau được, mong cho mưa suốt đêm. Sáng đó tôi nhận giấy nhập ngũ. Chợt em nhìn tôi ngập ngừng , " hôm nay chạy khá không anh ?".,tôi giống anh Honda ôm, vậy là qúy hơn. Cả năm sau, mặc quân phục về thăm, mắt em sáng lên, bất giác đỏ mặt, " Anh bỏ...đi lâu quá vậy?. Quên xay cho anh ly sinh tố , có nhớ anh thích mùi gì không, Tuyết?

Cùng lúc, chiến tranh khốc liệt sau Mậu thân, nhạc Trịnh công Sơn đáp đúng nhu cầu chán chiến tranh, quán cà phê mọc lên. Chỉ cần dàn âm thanh, căn phòng trong hẽm cũng không sao. Thanh niên vào ngồi quán nghe nhạc uống cà phê quên đời, cho đời quên họ.

Brisbane, ngày 15/1/2007 

TinParis . Lý chánh Trung là một  người CS nằm vùng trong GH Thiên chúa Giáo. Xin quý vị đừng cho y là một người  theo đạo Thiên Chúa nhưng đường lối Dân Tộc.Khi dùng chữ sai, ý nghĩa có khác. Chúng ta nên nhớ điều đó. Chính ngay Gs Nguyễn ngọc Huy, lúc đó còn không biết LCT là ai , nên mới tham dự cuọc Hội Thảo nầy.

Trong cuộc hội-thảo về vấn-đề Hoà-Giải Dân-Tộc do Hội PAX ROMANA tổ-chức tại Nhà Thờ Tân-Định ngày 21-4-1974,Giáo-Sư Lý Chánh Trung,với tư-cách thuyết-trình-viên trong cuộc hội-thảo đã đặt ra ba câu hỏi:
1. Tại sao phải Hoà-Giải?
2. Hoà-giải với ai?
3. Làm thế nào để đi đến Hoà-Giải?
Vì thì giờ dành cho mỗi tham-luận-viên quá ngắn,mỗi người chỉ phát-biểu có 8 phút,nên Giáo-Sư Nguyễn Ngọc Huy đã dùng trọn phần thời-gian này để trả lời câu hỏi thứ ba,câu quan-trọng hơn hết.Sau đây là nguyên-văn phần tham-luận của Giáo-Sư Nguyễn Ngọc Huy.
                                    *****

 Chúng tôi chỉ xin đóng góp ý-kiến về câu hỏi thứ ba mà Giáo-Sư Lý Chánh Trung đặt ra là "Làm cách nào để đi đến sự Hoà-Giải?" vì những lý-do sau đây:

1.Về hai câu hỏi trên,là "Tại sao phải hoà-giải?" và "Hoà-giải với ai?" chắc là không có sự khác-biệt bao nhiêu giữa những người tham-dự cuộc hội-thảo này.
2.Câu hỏi thứ ba là câu hỏi quan-trọng và thiết-yếu hơn hết nên chúng tôi xin để phần thì giờ dành cho tham-luận-viên vào việc khai-triển câu trả lời cho đầy đủ.
 
Chúng tôi nghĩ rằng muốn trả lời câu hỏi thứ ba này,trước hết,chúng ta phải tìm xem những trở-lực cho sự hoà-giải ở chỗ nào.Có thấy những trở -lực đó rồi,chúng ta mới có thể tìm cách phá tan nó để thực-hiện sự hoà-giải được.
 Trái với quan-niệm của một số người,chúng tôi nghĩ rằng hiện nay,trở-lực đó không phải do các cường-quốc đã và đang can-thiệp vào vấn-đề Việt-Nam mà ra.Giữa Huê-Kỳ với Nga-Sô và giữa Huê-Kỳ với Trung-Cộng,đang có xu-hướng hoà-giải và việc vãn-hồi hoà-bình ở Đông Dương nằm trong khuôn-khổ của sự hoà-giải đó.Trong thực-tế,các cường-quốc nói trên đây đã phải giảm bớt rất nhiều việc cung-cấp võ-khí và đạn dược cho các phe lâm-chiến trong vùng này.
 Vậy,trở-lực chính cho sự hoà-giải hiện ở phiá người Việt-Nam chúng ta nhiều hơn.
                                               
 Xét tình-thế các nước bị chia đôi,phân nửa nằm trong tay cộng-sản,phân nửa nằm trong tay những người không Cộng-sản,chúng ta có thể nhận thấy rằng chiến-tranh giữa hai bên do phe cộng-sản gây ra chớ không phải do phe không cộng-sản và phe cộng-sản chỉ gây chiến khi họ thấy rằng họ mạnh hơn phe không cộng-sản.
 Ở nước Đức,phe cộng-sản yếu hơn phe không cộng-sản nên hai bên đã sống yên-ổn với nhau cho đến ngày nay.
 Ở Triều-Tiên,lúc đầu phe cộng-sản  ở Bắc Hàn mạnh hơn nên mở trận chiến-tranh xâm-lăng Nam Hàn.Đến khi bị đẩy lui về phiá bắc vĩ-tuyến 38 và thấy Nam Hàn có lực-lương tương-đương với mình,họ mới để cho Nam Hàn yên.
 Ở Việt -Nam,cộng-sản Bắc Việt cũng cho rằng họ mạnh hơn phe không Cộng-sản.Bởi đó,họ cố gắng tranh-đoạt chánh-quyền Miền Nam Việt Nam bằng cách tổ- chức Mặt Trận Giảihóng,và sau này,còn mang cả quân-lực của họ từ Miền Bắc đánh vào Miền Nam Việt Nam..
 Việc ký-kết Hiệp-Định Paris chưa chấm dứt chủ-trương thôn-tính Miền Nam Việt Nam của họ,vì họ nghĩ rằng sau khi Huê-Kỳ rút quân,cán cân lực-lượng quân-sự đã nghiêng về phiá họ.Bởi đó,họ vẫn còn cho xâm-nhập vào Miền Nam Việt Nam rất nhiều cán-binh và võ-khí để tiếp-tục cuộc chiến-tranh.
 Với mấy trăm ngàn binh sĩ và một số luơng võ-khí đủ để đánh lớn trong mấy tháng ở Miền Nam Việt Nam,cộng-sản Bắc Việt có thể mở cuộc tấn-công qui-mô như hồi Tết Mậu Thân hay hồi năm 1972.
 Người không cộng-sản ở Miền Nam Việt-Nam không thể nào chấp-nhận sự hoà-giải nếu Bắc Việt còn duy-trì một áp-lực quân-sự thường-trực và lớn như hiện nay.Bởi đó,việc rút quân Bắc Việt ra khỏi Miền Nam Việt-Nam là điều tất-yếu cho sự hoà-giải.
 Nhung nếu Bắc Việt rút quân thì Mặt Trận Giảihóng sẽ còn quá yếu và lo sợ người không cộng-sản sẽ lấn ép và tiêu-diệt họ nên phiá cộng-sản,nếu có chịu rút quân đi nữa,thì cũng chỉ chịu rút khi nào họ tin chắc rằng sau đó,Mặt Trận Giảihóng sẽ còn tồn-tại trên chánh-trường Miền Nam Việt-Nam.

Vậy,điều-kiện tất-yếu để có sự hoà-giải là:

1. Phiá người không cộng-sản phải mạnh để cộng-sản hết hy-vọng thôn-tính được Miền Nam Việt-Nam bằng võ-lực và chấp-nhận rút quân Bắc-Việt về Miền Bắc.
2. Mặt khác,phiá người không cộng-sản phải chấp-nhận một chế-độ dân-chủ tự-do và cởi mở để Mặt Trận Giảihóng có thể sống yên-ổn trong chánh-trường Miền Nam Việt Nam mà không sợ bị thanh-toán.
 
Muốn đóng góp vào việc thực-hiện sự hoà-giải dân-tộc,chúng ta cần phải tạo những điều-kiện cần-thiết trên dây cho sự hoà-giải đó.Nhưng chúng ta phải làm việc gì trước?
 Hiện nay,một số người chủ-trương hòa-giải đã đặt trọng-tâm vào việc làm áp-lực với chánh-phủ Việt-Nam Cộng-Hoà để đòi-hỏi chánh-phủ Việt-Nam Cộng-Hoà phải nhượng-bộ trước những đòi hỏi của cộng-sản.Chúng tôi nghĩ rằng đó là một sai lầm chiến-thuật tai-hại vì những lý-do sau đây:
1°)Những người làm như vậy rất dễ bị những người cầm quyền ở Miền Nam Việt-Nam cho là về cánh với cộng-sản,dọn đường cho cộng-sản chiếm Miền Nam Việt-Nam,và chống-báng lại mạnh mẽ.Điều này làm cho phe không cộng-sản ở Miền Nam phân-hoá và yếu sức.Trong tình-thế đó,Cộng-Sản lại càng nhiều hy-vọng chiến-thắng và càng kiên-trì hơn trong ý-định thôn-tính Miền Nam Việt-Nam,chớ không thật-tâm hòa-giải.
2°) Xét cơ-cấu tổ-chức và tình-thế về mọi phương-diện của hai phe cộng-sản và không cộng-sản thì việc làm cho phe không cộng-sản nhượng-bộ tương-đối dễ-dàng hơn việc làm cho phe cộng-sản nhượng-bộ.Khi phe cộng-sản đã thực-sự chấp-nhận hoà-giải rồi thì phe không cộng-sản không thể cưỡng lại áp-lực của nhơn-dân và thế-giới mà từ-khước giải-pháp hòa-giải được.Trái lại,dầu cho phe không cộng-sản đã chấp-nhận sự hòa-giải rồi,chưa chắc ai đã ép được phe cộng-sản chấp-nhận sự hoà-giải,nếu quả-tình họ không muốn.
Trongtình-thế đó,muốn đạt mục-tiêu mong ước:

1°/Trước hết chúng ta phải thực-hiện sự hòa-giải giữa người không cộng-sản với nhau.Người không cộng-sản dầu sao cũng có những quan-niệm căn-bản về đời sống và về chánh-trị như nhau,nếu họ không hòa-giải được với nhau thì còn mong gì hòa-giải với  người cộng-sản vốn có những quan-niệm căn-bản về đời sống và về chánh-trị hoàn-toàn khác biệt với mình? Người không cộng-sản hòa-giải với nhau được thì cộng-sản hết hy-vọng khai-thác những cái mà họ gọi là mâu-thuẫn trong hàng ngũ không cộng-sản và bớt tin-tưởng nơi sự thắng-lợi cuối cùng của họ.
2°/Người không cộng-sản cũng phải hợp-tác nhau để cải-thiện tình-thế về mọi mặt:chánh-trị,xã-hội,kinh-tế để cho Miền Nam Việt-Nam mạnh hơn hiện nay.Việc làm này chỉ có thể thực hiện bằng những cuộc gặp gỡ,tiếp-xúc,trao đổi ý-kiến với nhau trong tinh-thần cởi mở và xây-dựng,chớ không thể thực-hiện bằng sự tố-cáo,bôi lọ,xỉ-vả nhau một cách hằn học và bừa bãi.
3°/Ngoài ra,chúng ta còn phải gây một áp-lực từ dư-luận để đòi hỏi cộng-sản phải rút quân Bắc-Việt ra khỏi Miền Nam Việt-Nam để cho phiá cộng-sản thấy rõ họ không thể nào đặt một giải-pháp trong đó họ có thể giành lấy phần ưu-thế.
4°/ Sau hết,chúng ta phải vận-động cho những người không cộng-sản chấp-nhận dung-nạp Mặt Trận Giảihóng như là một lực-lượng chánh-trị có quyền tự-do hoạt-động ở Miền Nam Việt-Nam,nếu họ từ bỏ việc dùng võ-lực để tranh-đoạt chánh-quyền.
 Việc rút quân Bắc-Việt ra khỏi Miền Nam Việt-Nam và chấp-nhận quyền tự-do hoạt-động của Mặt Trận Giảihóng ở Miền Nam Việt-Nam có thể xem như là những điều-kiện mà hai bên trao đổi với nhau trong tinh-thần tương-nhượng và hai bên đều phải chịu tương-nhượng như vậy thì mới đi đến sự hòa-giải được.
 Để kết-thúc bài tham-luận này,chúng tôi xin góp thêm ý-kiến về tánh-chất của sự hoà-giải mà chúng ta có thể đạt được.Điều mà có lẽ mọi người chúng ta ở đây mong muốn là một sự hoà-giải hoàn-toàn,phát-xuất từ tận đáy lòng mỗi người Việt-Nam.
 Nhưng thành-thật mà nói,điều này rất khó thực-hiện ngày nào mà người cộng-sản còn cuồng-tín nơi chủ-nghiã của họ và còn xem là kẻ thù không đội trời chung những người không chấp-nhận chế-độ cộng-sản.Việc cải-hoán tâm-hồn người cộng-sản là một việc làm ngoài khả-năng của những người không cộng-sản.Vì đó,cái hoà-giải mà chúng ta có thể đạt được chỉ sẽ là một sự hoà-giải hình-thức bên ngoài,chấm dứt sự chém giết nhau một cách qui-mô,nhưng không chấm dứt được sự thù ghét nhau.
 Nhưng mặc dầu không hoàn-mỹ,sự hòa-giải hình-thức đó cũng vẫn hơn là sự tiếp tục chém giết nhau,và dầu sao,chúng ta cũng có thể hy-vọng rằng sau một thời gian dài dặc miễn cưỡng sống chung với nhau một cách hoà-bình,hai bên cộng-sản và không cộng-sản sẽ chịu đựng sự có mặt của nhau một cách dễ dàng và từ bỏ hẳn ý-định dùng võ-lực thanh-toán lẫn nhau.

                          NGUYỄN NGỌC HUY
             (trích  DI CẢO IV , từ trang 92 đến 101)

 Xin được gửi tiếp theo đây một vài mẩu chuyện , góp nhặt trên các trang Web , những mẩu chuyện ngắn ngõ hầu cống hiến cho các bạn một vài phút giây thư giản sau một ngày làm việc mệt nhọc, Lời xưa có nói:" mua vui củng đặng một vài trống canh "

             GIẤC MƠ ĐỔI ĐỜI
Tiếng bà Mai the thé vang trong hành lang phá tan bầu không khí im lặng buồn tẻ nơi căn nhà trọ: "Này các em, 12 giờ trưa nay có người đến xem mắt. Nhớ tắm rửa sạch sẽ trang điểm cho bắt mắt người ta nghe chưa. Các em ra phòng tiếp khách trước nửa giờ vì chị có vài điều muốn căn dặn tụi em".
Cái tin khách tới đã đem lại niềm vui phấn khởi cho những cô vừa mới đến nhập 'cuộc chơi lấy chồng ngoại quốc'. Còn đối với những ma cũ ở lâu căn nhà này mà vẫn chưa được ai rước về làm vợ như Út Lành chả hạn thì tin kia chỉ làm họ lo sợ thêm cho thân phận của họ mà thôi.
Thật vậy làm sao Út Lành không cồn cào ruột cho được khi thấy số tiền cô nợ bà Mai ngày càng chồng chất theo thời gian chờ đợi. Cô chỉ còn hai tuần cuối để thử thời vận mà thôi. Suốt hai tuần qua bà Mai cứ đe răn với Út Lành rằng dẫu 4 tháng đã qua, nhưng vì thương tình Út hiền lành nên bà cho ở lại thêm 2 tuần nữa. Nhưng nếu không ai rước Út Lành về làm vợ thì cô phải hoàn lại chi phí cho bà ngay lập tức. Còn nếu như không có tiền thì cô phải đi khách cho đến khi nào hết nợ. Nghĩ đến động mãi dâm, cô gái quê vừa tròn 18 tuổi đời tên Út Lành bỗng rùng mình lạnh xương sống.
Nếu không may phải bị đẩy vào đó thì cô còn mặt mũi nào để nhìn thấy cha mẹ họ hàng, bà con lối xóm ở dưới quệ Giấc mơ đổi đời tươi sáng lấy được một người chồng ngoại quốc khá giả để gửi tiền về nuôi gia đình như người mối lái tả chưa thấy đâu mà giờ đây Út Lành chỉ thấy một tương lai đen tối sắp chụp lên đầu cộ Út ngậm ngùi soi thân phận mình trong gương, uể oải đánh một lớp phấn hồng lên má và tô đỏ đôi môi. Nhìn hộp phấn thỏi son hoàn toàn xa lạ với mình chỉ mới cách đây 4 tháng, Út Lành nghe đau nhói trong tim. Cô tự hỏi bộ mặt phấn son này rồi sẽ đưa cuộc đời cô đi về đâu.
Tiếng bà Mai the thé gọi mọi người vào gặp bà cắt đứt dòng suy tư của cô gái quệ Khi các cô đã đông đủ, bà Mai dặn dò: ' Khi khách đến các em phải cởi hết quần áo cho họ xem. Cưới vợ cũng tốn kém nên người ta cần xem xét kỹ lưỡng mọi chỗ. Nếu có ai lỡ nặng tay làm các em đau hay khó chịu thì các em không được nhăn mặt than phiền mà phải tươi cười. Các em phải biết chiều khách thì người ta mới cưới các em về làm vợ'.
Nói xong bà nhìn Út Lành rồi lên giọng:
"Các em có nhớ lần trước không ? Con Út Lành vì không nghe lời chị, đẩy tay khách ra chỉ vì ông ta làm đau ngực nó, cho nên họ đâu thèm cưới con Út về làm vợ. Khách chưa được sơ múi gì với con Út mà nó đã cự tuyệt. Như thế thử hỏi xem có thằng đàn ông nào dám bỏ tiền cưới nó về làm vợ."
Bà Mai cười cười nhìn Út Lành rồi miả mai: "Này Út Lành, em chỉ còn 2 tuần để thử thời vận thôi đấy nhé. Nếu hôm nay mà em không biết nhịn, khéo chiều khách thì em phải tính toán nợ nần cho sòng phẳng với chị. Nhà chị không còn chỗ để chứa em mãi đâu".
Nói xong bà Mai ra lệnh cho các cô đứng theo thứ tự. Người nào ở lâu nhất trong nhà này, có nghiã là món hàng ế ẩm thì phải đứng hàng đầu. Còn cô nào trẻ đẹp mới ra lò thì được xếp đứng sau cùng. Món hàng ế ẩm đứng hàng đầu ngày hôm nay không ai khác hơn là Út Lành. Út Lành chạnh lòng chợt nhớ tới ngày hôm nào cô vẫn còn là món hàng tươi được đứng chót. Nào ngờ đâu chỉ 4 tháng sau cô đã trở thành miếng thịt trâu ôi làm gai mắt bà Mai. Cô ngậm ngùi đâu ngờ được rằng trinh tiết của một cô gái hiền lành vẫn chưa đủ sức hấp dẫn lôi cuốn những ông chồng già khó tính.
Có tiếng chuông reo. Bà Mai vội vã ra đón khách. Khi khách bước vào phòng, 12 cô không hẹn cùng tự động cởi hết quần áo ra cho khách ngắm nghiá. Ông khách chạc độ thất tuần, mồm móm, lưng gù tóc bạc, chân đi khập khễnh.
Mấy cô không dấu được nỗi lo âu thất vọng hiện trên ánh mắt. Đoán được điều đó bà Mai lừ mắt đe dọa:
"Tụi em phải cười lên. Đứa nào mặt bí xị chị sẽ đuổi liền ngay tức khắc".
Chỉ nghe đến chữ đuổi mọi người như cái máy nhoẻn nụ cười thật tươi nhưng trong lòng thầm khấn xin ông bà phù hộ cho mình khỏi bị chọn làm vợ.
Có lẽ đây là lần đấu tiên trong đời người khách già được chứng kiến cảnh 12 toà nhà thiên nhiên lồ lộ nên ông ngẩn ngơ một lúc khiến bà Mai phải nhắc khéo với người thông dịch là mời ông ta chọn hàng. Ông già từ từ lấy kính lão ra đeo và tiến về món hàng đầu tiên là Út Lành. Thấy ông ta nhìn chăm chăm vào bộ ngực nở nang như muốn nuốt sống, Út Lành khó chịu lấy đôi bàn tay che ngực khiến người khách cụt hứng. Thấy thế bà Mai vội nhanh nhẩu ra lệnh cho Út tiến lại gần ông khách hơn để ông ta nhìn cho kỹ. Không những thế bà còn nói với thông dịch viên là xin ông khách cứ tự nhiên xem xét kỹ lưỡng các cộ Được chủ nhà bảo thế, ông khách tha hồ đê mê sờ soạng trên cơ thể cô gái quệ
Chưa bao giờ Út Lành cảm thấy tủi hổ bằng lần này. Nhục vì bị một ông già đáng tuổi ông nội mình sờ nắn thân thể, ngay cả chỗ kín nhất của đời người con gái ông cũng muốn xem cho rõ. Cô muốn thét to lên cho vơi nỗi nhục. Nhưng cô không kêu được vì món nợ bà Mai làm cô tắt tiếng. Ông khách già nâng cầm Út Lành bảo cô há to miệng để ông khám răng. Sau đó ông quay sang hỏi giá bao nhiêu. Bà Mai nhanh nhảu ra dấu 3000 đô. Ông khách bĩu môi lắc đầu chê mắc bảo là chỉ có bộ ngực là coi được còn da mặt lại đen đôi bàn chân nứt nẻ, gốc gác con nhà làm ruộng thì làm sao có giá đó.
Sau đó ông ta đi táy máy những cô còn lại. Thái độ của ông đối với những cô kia cũng thô lỗ như trên. Nhưng có lẽ vì giá bán qúa cao so với khả năng mình nên ông đành quay trở lại món hàng rẻ nhất là Út Lành. Ông ta đòi bớt 50% . Nhưng bà Mai lắc đầu lên tiếng giạy đời: "Lấy gái đẹp ông chỉ thêm mệt óc vì phải canh chừng những kẻ theo tán nó. Thà ông lấy con bé quê xấu xí này còn khỏe thân hơn. Không những thế ông khỏi tốn tiền đi bác sĩ vì nó còn trinh tiết nên không thể truyền bệnh sang cho ông.
Như đánh trúng tim đen của ông già dịch gần đất xa trời nên ông ta xuôi lòng.
Tuy nhiên ông ta vẫn kỳ kèo đòi bớt giá trước khi mua.
Bà Mai lại lên tiếng: 'Giá $3000 đô là rẻ lắm rồi còn gì ! Thời nay muốn mua một chiếc xe cũ chạy được thì ông cũng phải chi ít nhất 3000 đô. Nhưng ông cũng chỉ xài được 1 thời gian ngắn rồi vứt đi. Trong khi đó ông bỏ cùng số tiền trên mà lại lấy được một cô gái trẻ về phục vụ sinh lý suốt đời cho ông. Thế thì thứ nào rẻ và bền hơn thứ nào."
Rốt cuộc bà Mai bớt 15% cho ông khách keo kiệt vì bà muốn tống khứ món hàng ế đi cho lẹ để còn thay cô mới vào. Sau đó bà Mai gọi Út Lành ra một chỗ dỗ ngon ngọt ép cô ưng thuận. Bà hứa nếu cô chịu lấy ông ta thì bà sẽ đưa cho ba má cô 5 triệu đồng. Cô gái quê ôm mặt khóc nức nở. Bà Mai lại vỗ về khuyên nhủ: "Út Lành này, chị thấy nếu em lấy ông ta thì cuộc đời em còn sướng hơn là đi khách để trả nợ cho chị. Đàn ông già nó ít sức nên em chỉ phải chiều nó ít hơn là đi khách 10 lần một ngày. Lúc đó em sẽ mệt hơn, chưa kể đến chuyện chúng nó có thể truyền bệnh sida sang em. Lỡ em ngả bệnh chết sớm thì lấy ai lo cho ba má em. Bỗng tiếng người thông dịch nói vọng vào cho biết khách muốn đi về. Bà Mai lo sợ mất mồi liền đổi giọng với Út Lành : ' Giờ cô có chịu lấy nó không ? Hay là cô muốn ngày mai tôi đưa cô đi vào nhà thổ? Tôi cho cô 5 phút để suy nghĩ". Nói xong bà chạy vội ra ngoài tiếp khách.
Út Lành ôm mặt nghẹn ngào trong tiếng nấc: "Ba má ơi ! con đã bị đẩy vào con đường cùng không có lối thoát ! Con đâu ngờ đời con phải lấy 1 ông chồng già tàn tật đáng tuổi ông nội mình!".
Giấc mơ đổi đời của cô gái quê khi mới bước vào căn nhà này giờ đây đã biến thành ác mộng hãi hùng xé nát đời cộ Trong giây phút tuyệt vọng Út Lành mong có một phép lạ kết liễu đời cộ Nhưng thần chết chỉ biết lắc đầu xót thương cho thân phận oan trái của một tuổi xuân sắp bị dập vùi.
Năm phút sau bà Mai chạy vào mặt lạnh lùng hỏi Út Lành muốn lấy sự chọn lưa. nào. Út Lành thẫn thờ gật đầu chấp thuận. Bà Mai thở dài nhẹ nhõm như vừa trút được gánh nặng. Bà bảo Út Lành về phòng nghỉ ngơi cho khoẻ để mai còn đi mướn áo cưới và Út Lành sẽ theo chồng về Đài Loan nội trong tuần tới.
Đêm đã về khuya. Những giọt mưa lạnh buồn rơi trên mái. Buồn như tiếng nấc của đời người con gái bất hạnh khóc tuổi xuân lịm chết. Buồn như màu tang đen đang phủ lên giấc mơ đổi đời của cô thôn nữ hiền lành khờ khạo. Nhưng Út Lành hỡi ! Cuộc phiêu lưu lấy chồng Đài Loan của cô chưa hẳn sẽ chấm dứt ở nơi đây. Cô nào hay còn nhiều chặng đường tủi nhục khác đang rình rập cô và những cô dâu khác khi đặt chân lên xứ người.
Cô nào nghe được tiếng khóc của hàng mấy chục ngàn chị em phụ nữ VN ngày phải làm người ở, tối phục vụ sinh lý cho cả gia đình chồng. Cô nào thấy được cảnh người vợ trẻ bị chồng đánh đập tàn nhẫn, trói tay chân để nhét thuốc phá thai vào miệng? Cô nào thấu được tiếng rên rỉ của người vợ bị chồng bóp cổ vì không chịu đi khách? Những tiếng thét đau thương đó đã làm trấn động dư luận thế giới. Thế nhưng ở xã hội VN lạnh ngắt tình người, những tiếng thét kia đã được nhà nước bưng bít để họ còn tiếp tục làm giầu trên dịch vụ lấy chồng ngoại quốc, dẫu biết rằng những cô dâu VN đó sẽ có nhiều sắc xuất trở thành những con vật tế thần trong cuộc bán buôn nô lệ tình dục mặc cho ngoại bang tha hồ khai thác.
Chỉ còn vài ngày nữa là cô sẽ đi làm dâu Đài Loan. Tôi cầu chúc cô mọi điều may mắn. Cầu mong người chồng già xấu xí kia còn nhân tính để cô vẫn chỉ là người vợ độc quyền trong cuộc đời ông ta. Tôi muốn khóc khi phải viết gửi đến cô lời cầu chúc này, vì tôi biết đó là sự nhục nhã ít nhất mà cô phải gánh chịu nơi xứ người. Nhưng tôi cũng ngậm ngùi chia sẻ nỗi tủi nhục chung với cô - người con gái VN bất hạnh trong cơn lốc đổi đời đầy oan khiên nghiệt ngã.
Biết đến bao giờ nhà nước biết thương dân và lo cho dân giống như các xứ dân chủ khác, để người phụ nữ VN nghèo khổ vẫn có được cơ hội xây tổ ấm với người mình thương giống như bao phụ nữ khác trên thế gian này?

Chị đâu có quyền nói những lời gay gắt như thế với tôi. Nghĩ tới tình nghĩa anh Ba Canh lâu nay, tôi không nỡ phản ứng làm mất lòng người vợ của anh. Tôi nói: "Chị hơi nặng lời đấy." Và bỏ đi ra bãi. Bến Củi không còn ai. Tôi một mình vác củi chất vào từng thước khối theo những cây cọc, Ba Canh đã đóng sẵn từ trước. Hôm nay, anh theo xe ra chợ lấy hàng. Tôi làm mãi đến xế chiều. Khô cổ, khát nước, mồ hôi đầm lưng áo.
Trời đứng gió, oi nồng. Muốn vào quán để uống ly nước đá, nhưng nghĩ lại thái độ khó chịu của chị Ba, tôi ngại. Tôi đi chếch về phía tây Bến Củi, nơi có ngôi đình, lâu ngày không được trùng tu. Hồi mới tới đây, trông thấy một bên hiên đình quằn xuống sắp đổ. Hình ảnh hư hao tàn tạ cuốn hút lòng tôi. Tìm ở đâu cho xa. Một nơi chốn mà người đời quên lãng, sẽ là nơi trú ngụ an toàn cho con chim tơi tả trước cơn dông thời cuộc. Mái đình xưa, lợp ngói âm dương, phủ màu rêu xám. Cuối nóc đình, chỗ giáp với đầu hồi, có gắn con hạc bằng đồng thau, xoãi cánh như đang cố sức một cách tuyệt vọng, chấp chới bay lên để thoát khỏi sự sụp đổ của thời gian, nhưng đôi chân tội nghiệp cứ dính chặc với ngôi đình. Phía sau con hạc, cỏ dại và những cây con mọc đầy trên mái. Lớp lớp rêu cỏ, âm thầm nói lên biết bao điều ý nghĩa. Những ai hăm hỡ xẻ gỗ dựng đình từ thế kỷ trước, đều khuất bóng cả rồi. Thần linh phiêu hốt nơi đâu, mà tượng gỗ xiêu xó nơi này. Dù không được trùng tu, nhưng số phận ngôi đình vẫn còn may mắn.
Nhờ vào vị thế địa dư hẻo lánh, và không có tiếng tăm linh hiển vang xa, nên ngôi đình thoát được cái hoạ san bằng, bởi chiến dịch triệt hạ những đình chùa lăng miếu, quét sạch nền văn hoá cũ của bao đời cha ông để lại. Đã bao nhiêu đêm, tôi nằm trăn trở dưới mái hậu liêu, sau đình. Nghe chim đớp muỗi vỗ cánh chạm xạc xào trong khóm lá ngoài kia. Nghe tiếng dơi chí choé cắn nhau giành chỗ đậu, dưới mái ngói bên hàng hiên sắp đổ. Thấm thía nhứt là tiếng vạc kêu sương, rớt xuống tự trên lưng chừng trời. Dường như trong tịch mịch lặng im, tiếng vạc lẻ loi, làm tôi thấy rõ hơn về nỗi quạnh hiu của lòng mình. Những đêm trăng tỏ, tôi thường đứng trông ra Bến Củi. Những khối củi mập mờ nhìn từ xa, giống như những chiếc xe tăng đang lổn nhổn tiến về phía bìa rừng. Bồi hồi nhớ lại thời còn chiến tranh. Một binh lực hùng mạnh là thế, bỗng một ngày tán loạn rã tan.
Chuyện vô lý, tưởng chừng như cơn mơ. Đến khi lủ khủ dắt nhau vào tù, mới bừng ra sự thật. Từ ấy trở đi, lý lịch tôi mang một dấu ấn lớn, không mong gì xoá được để làm lại cuộc đời. Tôi về Tầm Lanh như người xưa bất đắc chí, quay về sằn dã. Ẩn nhẫn mà sống. Nhưng, sao bất cứ nơi nào, tôi cũng thấy bi đát. Hoàn cảnh một cô Kiều trưa nay, cũng làm tôi suy nghĩ. Tôi có hơn gì cô đâu. Đời đã lâm vào thế bí. Trở lui không được, tiến tới không xong... Đêm đã khuya. Sương xuống lạnh màu trăng. Hình như có tiếng chân ai dẵm lên những phiến lá khô ngoài sân đình. Tôi nhỏm dậy. Một người vừa bước đến bên thềm hậu liêu. Tôi ngạc nhiên: "Chị Ba. Có gì gấp mà giờ này ra đây?" "Cũng có chút việc." Chị nói nhỏ giọng. "Tôi có thể giúp chị không?" Vừa hỏi, tôi vừa vén tấm mùng, vắt lên nóc. Chị e dè ngồi xuống mép giường: "Anh có giận tôi không?" "Giận chuyện gì?" "Hồi trưa, tôi lỡ lời." "Không đâu. Chị nói cũng đúng. Tôi hay rà rê với mấy cô ấy." "Tôi biết anh làm thế, vì buồn." "Vâng. Tán gẫu cho qua ngày." "Nhưng anh phải lựa người chứ." "Có tính chuyện lâu dài đâu mà chọn lựa?" "Giữa ban ngày, kề vai bá cổ với gái điếm, không sợ người ta cười sao?" "Cái thân cùng đinh mạt kiếp như tôi, còn sợ ai cười nữa?" "Thấy chướng quá, tôi có nói nặng lời. Anh buồn không?" "Tôi buồn, nhưng không phải buồn chị" Chị ngó tôi, cười cười: "Buồn ai?" "Buồn vì... buồn. Thế thôi."
Tôi ngập ngừng lúng túng. Cảm giác có điều gì bất thường. "Buồn vì cô đơn hả?" Con mắt chị liếc nhẹ, gợi tình thì thôi. Dưới ánh trăng khuya nghiêng rọi vào hậu liêu, nét mặt chị Ba có sức quyến rũ lạ lùng. Mùi xà bông chanh trên tóc, mùi đàn bà quyện vào nhau thoang thoảng. Những đêm nằm một mình dười mái hậu liêu, tôi thèm được ôm một người đàn bà. Nhưng, chưa bao giờ tôi nghĩ người ấy là chị Ba. ""Nói đi. Có phải buồn vì cô đơn?" Chị lẵng lơ nhìn tôi, và đưa tay vén mớ tóc giạt qua một bên cổ. Bộ ngực vun đầy của chị phập phồng dưới lớp áo mỏng. Tôi chống đỡ sự quyến rũ một cách yếu ớt: "Chị Ba ơi..., còn anh Ba Canh." Nói thế, nhưng hình ảnh Ba Canh đã mờ nhạt trong trí tôi rồi.
Chị nói: "Ảnh đi ra chợ. Anh cũng biết mà." Hơi hướm từ cổ chị Ba phả vào mũi tôi, cám dỗ. Và tôi cũng nghe rõ cả hơi thở hồi hộp của mình nữa. Có tiếng dơi kêu chí choé bên kia hàng hiên. Bỗng dưng, tôi cảm tưởng như tất cả những bức tượng ngả nghiêng đóng bụi trong đình, đều chỗi dậy. Quỷ Thần kéo nhau ra hậu liêu, đứng nhìn chị Ba và tôi. Tôi chợt nhớ lại ngày còn bé, đọc chuyện Một Vị Quan Thanh Liêm đời xưa, trong sách Giáo Khoa Thư: Có người mang của hối lộ đến. Vị quan từ chối. Người ấy nói: "Xin quan cứ nhận. Chuyện này không ai biết." Vị quan nói: "Sao lại không? Ông biết. Tôi biết.
Quỷ Thần Trời Đất biết." Chuyện của Chị Ba và tôi đêm nay, dù anh Ba Canh không biết, nhưng chị Ba biết, tôi biết, và Quỷ Thần Trời Đất biết. Ngọn đèn lương tâm leo lét sắp tắt rồi. Tôi cố lấy lại bình tĩnh, bước xuống giường, ra đứng ngoài hiên, lơ lãng nhìn trăng. Tôi gọi, vừa tha thiết, vừa khước từ: "Chị Ba ơi... Về đi. Lỡ có người trông thấy thì... chết." Chị ngỡ ngàng, ngồi sững lâu lắm. Tội nghiệp chị. Tôi muốn quay lại ôm lấy cái thân thể chín muồi dục vọng, ngả trên mặt giường, âu yếm. Đời có ra sao thì ra. Bất ngờ chị nói: "Thôi, tôi về. Đã theo tán tỉnh mấy con đĩ, còn lên mặt đạo đức làm cao." Câu nói như một gáo nước lạnh dội xối vào mặt tôi, bừng tĩnh. Chị thay đổi nhanh vô cùng.
Mặt lạnh băng, vùng vằng bỏ đi. Không biết nghĩ sao, chị dừng lại, ngập ngừng: "Anh hứa không nói với ai?" "Vâng. Tôi hứa." Chị quay lưng. Thấp thoáng dưới trăng, bóng chị Ba mờ khuất ngoài Bến Củi. Tôi nằm thức suốt đêm. Thầm tiếc dịp may, nhưng cảm thấy yên lòng. Ngày mai, nhìn lại anh Ba Canh mà không hề thấy ngượng. Bình minh lên. Quạ kêu trên đầu cây sao già. Tiếng quạ kêu nghe thảm. Trong tiếng quạ sáng nay, dường như có thêm một điều gì thảng thốt. Có lẽ, hồn tôi bắt đầu nhuốm bệnh? Mọi sinh hoạt của Tầm Lanh, Bến Củi vẫn bình thường. Chị Ba đối với tôi, cũng bình thường. Nhiều khi tôi tự hỏi, chị có còn nhớ gì trong đêm ấy không? Khó mà biết được ý nghĩ của chị.
Trong cái đầu của mỗi người đàn bà, có cả một kho tàng bí mật. Anh Ba Canh bao giờ cũng tử tế. Lòng anh đơn giản. Anh tưởng lòng người cũng đơn giản như anh. Anh thường khuyên tôi, nên tìm một người đàn bà goá, để gán ghép hai cuộc đời cô đơn làm một. Vì quá thật thà, anh đâu biết rằng có những cặp vợ chồng đang sống trên lưỡi dao cạo. Đến một ngày nào đó, hiểu ra thì con tim đã bị cứa nát rồi. Chừng nào anh Ba Canh mới thấu được lòng dạ chị Ba? Lúc ấy, liệu anh làm sao với con tim chảy máu của mình? Ba năm tôi ở Tầm Lanh. Kẻ lạ chợt đến chợt đi. Tình người dưng nước lã.
Tôi nương tựa vào gia đình Ba Canh, và coi đây là chỗ thân tình duy nhất. Đứa con gái lớn của anh, tên Mận, học hành dang dở. Tôi đến chơi, thường vẫn dạy thêm cho Mận về văn học, sử ký, địa dư, khoa học thường thức. Năm mười lăm tuổi, Mận nghĩ chuyện gì ở trên đời, tôi cũng thông suốt. Có lần, Mận hỏi: "Chú ơi, muối lấy từ đâu?" Tôi nói: "Từ trong nước biển." "Tại sao nước biển có muối nhỉ?" "Vì nước biển mặn." "Tại sao nước biển mặn?" "Vì nước biển có muối." Cái kiểu trả lời theo chu kỳ vòng tròn của tôi, làm hai chú cháu cười ngất. Năm mười sáu tuổi, Mận nói: "Chú ngon hơn ông Nguyễn Công Trứ." Tôi hỏi: "Tại sao?" "Ông Nguyễn Công Trứ đang làm quan, bị hất xuống làm lính, vẫn chạy theo sau chiếc xe công danh réo gọi ơi ới, để leo lên nữa. Còn chú, nghe ba cháu nói, cũng đang làm quan gì đó, rồi bị đi tù, trở về đi vác củi, chứ không thèm chạy theo cách mạng."
"Hoàn cảnh mỗi thời mỗi khác. Không so sánh thế được đâu. Cháu đừng nhắc chuyện cũ, để chú được yên thân làm nghề vác củi." Năm mười bảy tuổi, Mận nói: "Chú ơi, chú giống ông Trần Tế Xương." Tôi hỏi: "Ổng là thi sĩ. Chú là tiều phu. Sao lại giống nhau được?" Mận lật quyển sách, đọc: Một trà, một rượu, một đàn bà Ba thứ lăng nhăng nó quấy ta Chừa được thứ nào hay thứ ấy Có chăng, chừa rượu với chừa trà. Rồi ngước lên nhìn tôi: "Chú cũng vậy. Không chừa được đàn bà." "Đàn bà đâu? Chú đang sống một mình mà." "Hừm... Cháu thấy mấy cô làm... điếm, bu vào chú nói chuyện hoài." "Ừ, thì nói chuyện cho... vui." "Không được. Chú phải chừa cái thứ ba luôn." Tôi kêu: "Trời ơi. Chú đâu phải thầy tu mà chịu đủ thứ điều răn, giới luật?" Mận khẳng định: "Người tốt không giao thiệp với người xấu." Trong mắt Mận, tôi là người tốt. Mận không muốn tôi lân la gần gũi những người mà Mận cho rằng xấu. Mận đâu biết trên cõi đời ô trọc này, không thể nhìn bề ngoài con người mà tỏ được vàng thau. Mận thừa hưởng tấm nhan sắc tương đối mặn mà của mẹ, còn tính nết ra sao, chỉ có trời biết. Một chiều, nghỉ việc sớm. Tôi thơ thẩn trên sân đình. Mận đến, nói: "Má cháu bảo đem biếu chú trái dưa hấu đầu mùa." Và đặt trái dưa xuống bậc thềm.
Tôi nói: "Tránh chỗ đó. Coi chừng mái hiên sập xuống bất cứ lúc nào." Chúng tôi vòng ra đứng trước tiền đình, cửa chính. Mận nhìn cánh cửa, mối mọt hư hao: "Cái đình này, ghê quá." "Cháu có vào bên trong bao giờ chưa?" "Hồi nhỏ, cháu thường vào mỗi khi có dịp cúng đình. Nghe nói Thần đình được sắc phong của vua. Sắc đựng trong cái hộp gỗ, để bên cạnh bức tượng." "Mình vào coi thử đi." Tôi mở cửa chính điện. Bụi thời gian lả tả, rơi đầy trên tóc trên vai. Mùi cứt dơi xông nồng lên mũi. Nền đình lót gạch Tàu, bản lớn. Dấu chân chúng tôi in trên màu bụi xám. Ánh sáng bên ngoài hắt qua cửa chính mờ mờ, đủ nhìn thấy bàn thờ, và bức tượng. Hai tấm liễn màu đỏ rủ xuống hai bên, viết bằng Hán tự. Bụi phủ, nhện giăng. Tượng Thần không lớn mà uy nghiêm. Hộp đựng sắc vua phong làm bằng gỗ mun, được che bởi miếng vải lụa điều. Tôi giở miếng vải lụa. Trên nắp hộp có khắc hình một con rồng khảm xa cừ.
Tôi toan mở, Mận ngăn: "Không được." Tôi quay lại nhìn: "Sao không?." "Chẳng phải ai cũng có thể mở hộp ra coi được đâu." "Vậy, ai có thể mở?" "Cháu nghe nói, chỉ những vị chức sắc phải làm lễ xin phép Thần, trước khi mở hộp." "Những vị chức sắc, bây giờ ở đâu?" "Không biết." Mận đứng nép vào tôi, ngó dáo dác chung quanh. "Mình đi ra, chú. Vào đây, cháu thấy sờ sợ." Vì tôn trọng tín ngưỡng và tập tục lễ nghi của ngưới đời trước, tôi không mở hộp để coi sắc phong thần vua ban, Tôi nói: "Mai cháu đem cây chổi cho chú mượn. Chú muốn quét dọn bên trong ngôi đình." "Không. Đừng động đến mọi vật bên trong." Chúng tôi ra tới cửa chính. Bất ngờ, thấy chị Ba đứng sẵn nơi tiền đình. Tôi gọi: "Chị Ba." Như thay thế một lời chào. Mặt chị có vẻ khác thường: "Các người làm gì trong ấy?" Mận nói: "Chú định coi sắc vua." "Hừ... Sắc vua?" Chị nắm tay Mận lôi về. Không thèm ngó đến tôi. Tôi gặp lại Ba Canh ngoài bãi, hôm sau. Anh không nói gì.
Thái độ rất lạnh. Không chịu nổi sự im lặng của anh, tôi lên tiếng hỏi: "Chị Ba có nói với anh điều gì về tôi?" Anh ngừng tay làm việc, rút thuốc ra hút, và đứng suy nghĩ. Mãi lâu sau, anh nói: "Tôi quý chú em, coi như người nhà. Không ngờ, chú tệ quá." Anh thở dài. "Nhưng chị nói những gì?" "Những gì, chú cũng biết rồi. Con Mận còn khờ. Chú là người hiểu biết. Miếu đình là chốn linh thiêng. Sao lại đem nhau vào trong ấy làm... bậy? Không sợ Quỷ Thần quở phạt?" "Có phải chị Ba thêu dệt chuyện này?" "Ai dám thêu dệt chuyện động trời như thế." "Anh chị đã hỏi kỹ lại con Mận chưa?" "Nó chối. Khóc kêu oan. Làm sao nó có thể nhận một hành động tồi bại?" Tôi gắt: "Anh cũng tin lời chị sao?"
"Không tin vợ thì tin ai?" Nếu vợ tôi không bắt gặp tại trận, chỉ nghe lời đồn, thì cũng khó tin được." "Bắt gặp tại trận thế nào?" "Chú là người trong cuộc, chú biết rõ hơn ai hết. Tôi không nói là vì còn nể mặt nhau." Tôi muốn đấm ngực, than trời. Mận khóc, kêu oan. Còn tôi, kêu với ai? Đính chính thế nào? "Bây giờ anh tính sao?" Tôi hỏi. "Chuyện xảy ra quá đột ngột, tôi chưa biết đường nào giải quyết. Đàn bà nhiều khi sáng suốt hơn mình. Vợ tôi nói, không nên làm ồn lên vụ này, vì danh dự của chú và con Mận. Nó phải giữ danh giá để mai kia còn lấy chồng nữa. Chú nên rời khỏi Tầm Lanh, cắt đứt ngay mối tình vụng trộm này." Cái câu, chú nên rời khỏi Tầm Lanh, làm tôi hiểu rõ ý định của chị Ba.
Chị không hiểu lầm. Chỉ vì không muốn tôi còn lảng vảng quanh đây, sợ một lúc nào đó, tôi sẽ tiết lộ cái đêm trăng cũ, có lần chị đến mái lậu liêu. Nếu lần ấy, tôi đồng tình với chị, thì hai người cùng giữ bí mật. Và chị cũng không cần phải dựng đứng lên một điều không có thật giữa tôi và Mận. Bây giờ, dù tôi có vạch rõ âm mưu của chị Ba, thì anh Ba Canh cũng sẽ cho rằng tôi đặt điều bêu xấu vợ anh, để chạy tội cho mình. Tôi nói: "Anh Ba, mai tôi rời Tầm Lanh theo ý của chị. Xin anh nhắn với chị rằng, vì muốn bảo vệ danh giá của mình, chị đã vu oan cho tôi và con Mận." "Vu oan? Tôi không nghĩ thế. Và cũng không hiểu chú muốn nói cái gì?" "Hiểu sao được, khi anh đang sống ngọt ngào trên lưỡi dao cạo? Tôi và con Mận đã bị đứt tay rồi. Không biết chừng nào tới anh?" Trên chuyến xe rời Bến Củi, tôi thấy Mận đứng dưới mái hiên, ngùi trông theo. Chẳng biết Mận có khóc hay không. Bóng xế hắt hiu trên đầu cây sao già. Ngôi đình vẫn im lìm như ngày tôi mới đến. Ba năm. Cây rừng Tầm Lanh mọc rễ trong tôi. Tôi nhổ gốc ra đi. Không có ai vẫy tay làm đưa tiễn.
Lâm Chương      

CHỐNG AI? AI CHỐNG? BÂY GIỜ CHỐNG AI? (cùng với tâm sự người Assyrian)

Mai Ly
Tâm Thức Việt Nam
January 8, 2008