Giao Chỉ - San Jose 2006
(Tặng các chiến hữu tìm về Lubbock tháng 3-2006.)
Cuộc chiến Iraq.
Tháng 3 năm 2006, nước Mỹ lại một lần nữa tái duyệt lại câu chuyện chiến tranh. Hiện nay là công việc thẩm định lại ba năm sau khi cuộc chiến Trung Đông lần thứ hai khởi sự. Hoa Kỳ bây giờ đang ở vào hoàn cảnh nào? Tổng thống Bush ngày nay đang toan tính những gì?

Chiến tranh Trung Đông khởi đi từ tháng 3-2003. Sau hận thù 9-11. Sau A Phú Hãn, toàn dân theo quốc hội, quốc hội giao cho tổng thống toàn quyền. Thế mạnh như chẻ tre. Đánh vào Iraq, chỉ hơn hai tháng, đến ngày 1 tháng 5-2003, tổng thống Hoa Kỳ đã tuyên bố các trận giao tranh lớn chấm dứt. Mặc áo phi công, bay phản lực đáp xuống mẫu hạm tiến vào biển San Diego, tổng thống cất tiếng: Nhiệm vụ hoàn tất. Hoa Kỳ hy sinh 175 quân nhân.

Nhưng thực sự cuộc chiến chưa tàn.

Từ tháng 5-2003 đến nay, chiến tranh vẫn tiếp diễn. Mỹ phải đem thêm quân, bỏ thêm tiền và tiếp tục đem quan tài tử sĩ về nước.

Tính đến tháng 3-2006, tổng số hy sinh của thành phần chiến đấu lẫn tiếp vận là 2,317 chiến sĩ. Tổng thống Bush lại nói rằng chưa thể công bố lịch trình rút quân và vấn đề Trung Đông sẽ còn phải giải quyết lâu dài qua nhiều đời tổng thống sau này.

Như vậy ông tổng thống gốc Texas trong nhiệm kỳ thứ hai còn tỏ ra lỳ hơn cố tổng thống Nguyễn Văn Thiệu của Việt Nam. Ông tiếp tục tuyên bố vẫn theo đường lối tiên hạ thủ vi cường, quyết tâm ra tay trước. Điểm số về lòng dân hậu thuẫn dành cho tổng thống xuống thấp. Dù rất thấp nhưng ông vẫn nhất mực đòi chi thêm tiền. Ngân sách quốc gia nợ nần trên một ngàn tỷ. Bất chấp.

Toàn cầu biểu tình chống chiến tranh, nhưng rồi các đợt sóng phản chiến cũng lắng dịu và người ta mở lại trang sử chiến tranh Việt Nam. Cũ kỹ hơn nhưng cay đắng hơn. Đó là cuộc chiến 30 năm về trước.

Cuộc chiến Việt Nam.

Bắt đầu vào ngày 10 tháng 3-2006, thư viện Kennedy tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn cùng với văn khố Hoa Kỳ mở lại hồ sơ chiến tranh Việt Nam lấy tài liệu từ văn phòng của các vị tổng thống nay đã được giải mật.

Người ta tìm hiểu xem từ ông Kennedy cho đến tổng thống Ford, các vị nguyên thủ quốc gia đã đối đầu với chiến tranh Việt Nam ra sao. Chúng tôi đọc được phần tường thuật của phóng viên Á Châu Tự Do và ghi nhận được một vài dữ kiện như sau:

Buổi hội thảo được tổ chức trong hai ngày, bắt đầu từ thứ Sáu mùng 10 tháng 3 dành cho các học giả với chủ đề Hoa Kỳ can dự vào Việt Nam như thế nào. Phần trình bày là những đoạn băng ghi âm trong Bạch Cung vừa được giải mật. Ngày thứ Bảy 11 tháng 3 dành cho chủ đề Những gì xảy ra trong Bạch Cung vào thời điểm đó và Truyền thông và công luận Hoa Kỳ, cuối cùng là Những bài học rú “Buổi hội thảo được tổ chức

Từ nhiều tháng trước ngày khai diễn hội nghị đã được ghi tên kín chỗ. Hầu hết là giới học giả, truyền thông và sinh viên lịch sử hoặc bang giao quốc tế.

Mở đầu, bà Deborah Leff, giám đốc thư viện và bảo tàng Tổng thống John F. Kennedy cho biết đây là lần tiên phối hợp để cùng văn khố quốc gia Hoa Kỳ tổ chức một cuộc hội thảo về một vấn đề gây tranh luận trong công chúng Hoa Kỳ nhiều thập niên qua.

Với các diễn giả chọn lọc danh tiếng gồm cả tiến sĩ Kissinger, tướng Alexander Haig, lần lượt lịch sử của cuộc can qua Việt Nam trong tay các tổng thống Hoa Kỳ được phơi bày hết sức cay đắng.

Những đoạn tài liệu từ Bạch Cung thời Kennedy cho thấy cái chết của anh em ông Diệm ngoài ý muốn của vị tổng thống trẻ tuổi thần tượng của Hoa Kỳ. Và oan nghiệt đau thương sau này lại đến với cái chết của chính cả hai anh em ông Kennedy đều bị ám sát.

Vị tổng thống đau thương nhất là Johnson.

Sau phần tài liệu của triều đại Kennedy đến phần trình bày 800 giờ của các cuốn băng ghi âm thời Johnson về chiến tranh Việt Nam.

Qua các tài liệu, chúng ta thấy được cuộc sống dằn vặt khổ sở vô cùng của vị tổng thống Mỹ được coi như một tay diều hâu đã hành động mạnh mẽ nhất trong chiến tranh Việt Nam.

Hồi năm năm 1970, ông Johnson từng tâm sự rằng trong thời gian nhậm chức ông đã phải tai tiếng dù cho có làm bất cứ hành động gì. Nếu ông bỏ lơi nội tình trong nước để lo đối phó bên ngoài, thì sẽ mất hết hậu thuẫn của dân Mỹ. Nếu ông chiều theo áp lực trong nước để rút khỏi cuộc chiến, để phe cộng sản chiếm miền Nam Việt Nam thì sẽ bị quốc tế xem là nhu nhược và sẽ không còn có thể làm bất cứ điều gì, bất cứ ở đâu trên thế giới nữa.

Ông Johnson than phiền về việc quốc hội không cho phép Mỹ hóa chiến tranh Việt Nam, mà chỉ cho phép sử dụng sức mạnh quân sự trong giới hạn mà thôi.

Ông Johnson thừa nhận rằng dù biết vậy, nhưng vẫn phải tiến hành quyết định gọi là Mỹ hóa chiến tranh. Ông đưa thêm quân vào chiến trường, gia tăng oanh tạc đường mòn Hồ Chí Minh và những căn cứ quân sự ở miền Bắc. Ông cho rằng, Mỹ phải đóng vai trò một cường quốc, lãnh đạo thế giới tự do, đối đầu với thế giới cộng sản do Liên Xô và Trung Quốc lãnh đạo.

Ông nhìn nhận rằng, lẽ ra Hoa Kỳ không nên nhúng tay vào Việt Nam, khiến bây giờ ông không thể rút ra được, nhưng cũng không thể tính tới chuyện thua cuộc. Ông vẫn tìm cách giải quyết, ít nhất là làm sao cho Bắc Việt chịu ngồi vào bàn đàm phán.

Trong cuốn băng ghi lại cuộc thảo luận của Tổng thống Johnson với thượng nghị sĩ Eugene McCarthy, có lúc ông giận dữ nhắc tới cuộc đảo chánh và cái chết phi lý, thảm thương của Tổng thống Ngô Đình Diệm. Theo ông thì từ đó mà Hoa Kỳ phải can dự ngày càng sâu đậm vào Việt Nam. Ông Johnson gọi nhóm tướng lãnh miền Nam Việt Nam giết anh em ông Diệm là a bunch of thugs, xin tạm dịch là một nhóm côn đồ.

Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.

Tiếp theo các buổi hội thảo về tài liệu của Bạch Cung, các học giả và chuyên viên lại một lần nữa gặp mặt tại một thành phố xa xôi của tiểu bang Texas để xem xét lại một vấn nạn ray rứt trải qua 30 năm chưa giải tỏa.

Đó là đề tài thẩm định và đánh giá Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.

Cùng tham dự có các tướng lãnh, các sĩ quan cấp tá và cấp úy của miền Nam Việt Nam, cùng với các chuyên viên học giả Hoa Kỳ.

Một lần nữa, phóng viên của Á Châu Tự Do đã tham dự và ghi nhận qua phần bình luận như sau:
Hơn ba mươi năm sau khi quân đội miền Bắc Việt Nam hoàn toàn chiến thắng và chiếm trọn miền Nam, người dân cùng những quân nhân viên chức của Việt Nam Cộng Hòa và đồng minh Hoa Kỳ vẫn còn đổ lỗi cho nhau về nguyên nhân của sự thất bại quân sự nhanh chóng và toàn diện.

Phía Việt Nam Cộng Hòa cho rằng, đồng minh Hoa Kỳ đã bỏ cuộc nửa chừng. Rút quân, cắt giảm viện trợ quân sự và kinh tế để bỏ rơi miền Nam Việt Nam. Trong khi mức viện trợ mọi mặt của khối cộng sản cho miền Bắc không hề giảm sút, tạo nên sự chênh lệch to lớn về tương quan lực lượng.

Trong tình huống đó, quân đội miền Nam dẫu đã được tôi luyện để trở nên thiện chiến và anh dũng qua hơn hai mươi năm chiến đấu, cũng không thể nào chống lại những chiến dịch quân sự được tung ra do một lực lượng vượt trội về quân số và vũ khí của một đối phương không kém thiện chiến và dũng cảm. Sau cùng chiến tranh kết thúc bằng cuộc tổng tấn công quân sự mãnh liệt năm 1975.

Những người thuộc Việt Nam Cộng Hòa nay tỵ nạn tại Mỹ và Châu Âu có lúc công khai, lên án chính giới Mỹ thời đó đã bán đứng miền Nam để đổi lấy thế hòa hoãn với Liên Xô, Trung Quốc, từ đó mới tiến tới chỗ đánh đổ khối cộng sản quốc tế, chiếm được vị thế siêu cường hàng đầu như ngày nay.

Phía chính giới và một số công luận Hoa Kỳ thì tuy có phần nào nhìn ra những sai sót về chính sách của họ khi tiến hành cuộc chiến ở Việt Nam, nhưng không ít người Mỹ trong các giới này vẫn có ý quy trách là quân đội Việt Nam Cộng Hòa kém khả năng chiến đấu, chính quyền thì tham nhũng và kém tài lãnh đạo nên mới đưa đến sự đổ vỡ toàn diện.

Giới sử gia và học giả Hoa Kỳ từ nhiều năm nay vẫn có những nỗ lực đi tìm hiểu sự thật trong cuộc tranh cãi chưa dứt về một sự kiện lịch sử đã hơn ba mươi năm tuổi.

Thực ra, khác hẳn với nhiều kỳ hội thảo trước đây cũng do trung tâm Việt Nam của đại học Lubbock tổ chức thường có đại diện nhiều phe trong cuộc chiến Việt Nam.

Lần này phải nói ngay là phần lớn các diễn giả đều thuộc về các thành phần của Việt Nam Cộng Hòa và thân hữu. Tất cả đều muốn đưa lên tiếng nói uất nghẹn tức tưởi của một đạo quân thất trận trong một hoàn cảnh bi đát và hết sức bất công.

Tuy nhiên, phần quan trọng nhất không phải là các cựu quân nhân VNCH giãi bày chuyện cũ, mà đa số đến để ghi nhận phần biện hộ cho miền Nam bằng các lý luận và chứng cớ của các học giả, các giáo sư đại học Hoa Kỳ.

Các diễn giả này lần lượt lên án Hoa Kỳ rất nặng nề gồm cả hành pháp, lập pháp và báo chí đã trực tiếp làm mất miền Nam.

Buổi hội thảo tại trường đại học kỹ thuật Texas 30 năm sau chiến tranh Việt Nam đã là một hồi kèn truy điệu muộn màng cho một đạo quân với hơn 20 năm chiến đấu dũng cảm làm tiền đồn cho thế giới tự do nhưng rồi đã tan hàng trong 20 ngày ngắn ngủi vì những lý do vượt khỏi tầm tay.

Để kết luận về bài toán không có đáp số từ thế kỷ trước, chúng ta phải bỏ qua những nỗi niềm xúc động đau thương để đặt vào hoàn cảnh hiện tại của một tân công dân Hoa Kỳ mới hiểu được chính sách của đất nước này.

Trở lại Trung Đông.
Nhân dịp duyệt lại 3 năm sau cuộc chiến Iraq, tờ San Jose Mercury News đi trên trang nhất hình của 5 chiến binh Mỹ ở thành phố nhỏ bé Tracy đã hy sinh. Trong số các thị xã toàn tiểu bang California thì Tracy là nơi bé nhỏ nhất mà lại chết đến 5 người, cả thành phố để tang.

Đối với các gia đình có con tử trận thì phần lớn đều chống chiến tranh. Nhiều gia đình Việt Nam tỵ nạn cũng đã có con hy sinh tại Trung Đông. Không phải hỏi thăm, chúng ta cũng đoán biết được là tang quyến đều không hăng hái ủng hộ chiến tranh.

Đó là chiến cuộc mới hy sinh trong 3 năm hơn 2,000 chiến sĩ. Trong khi đó, cuộc chiến Việt Nam với 10 năm tham dự của Hoa Kỳ đã đem về gần 60 ngàn tử sĩ.

Chúng ta hãy tưởng tượng, nếu cuộc chiến Trung Đông mang đến đau thương như chiến tranh Việt Nam thì sẽ rung động dân Mỹ ghê gớm chừng nào. Đó là điều phải hiểu tại sao Mỹ phải bỏ Việt Nam.

Hãy nhớ lại câu chuyện một triệu người biểu tình tại thủ đô chống chiến tranh Việt Nam.

Hãy nhớ lại hình ảnh một người đàn ông tẩm dầu vào người cùng một đứa bé để tự thiêu ở cửa Ngũ Giác Đài chống chiến tranh. Trước khi châm lửa tự thiêu, may mắn đã có người xin nhận đứa bé để khỏi chết thảm với bố.

Bộ Trưởng Quốc Phòng McNamara từ trên cửa sổ nhìn xuống ngọn lửa của người tuẫn tiết, ông đã bỏ cuộc tìm cách từ chức qua làm chủ tịch ngân hàng quốc tế.

Và báo chí Hoa Kỳ cũng thế. Phóng viên là những người chết nhiều nhất tại chiến trường sau các binh sĩ. Dù là ở chiến tranh Trung Đông hay Việt Nam.

Luôn luôn báo chí lúc đầu ủng hộ chính phủ và hô hào chiến đấu. Nhưng khi chiến tranh không thuận lợi, lòng dân thay đổi muốn chấm dứt thì báo chí lại đổi chiều, theo ý dân.

Ba năm trước, Quốc Hội đồng lòng theo dân ý ủng hộ ông Bush khởi chiến. Ba năm sau cũng quốc hội theo lòng dân mà tuyên bố đòi rút quân.