NVHà 1:             Ngày xưa tôi mến một người,
                    Bên bờ ao vắng, tiếng cười nhẹ đưa,
                          Gió chiều ngọn cỏ đong đưa,
                   Tiếng hò văng vẵng, lưa thưa lúa vàng
                         Tôi mơ những phút bên nàng
                   Đò xưa lưu luyến ngỡ ngàng bến sông...
Kahat 1 :           Thuyền ai vỗ sóng Cửu Long
                   Câu hò lãng đãng trên giòng phù sa
                          "Anh dzìa phụng dưỡng mẹ cha
                   "Mơi mời hai bác qua nhà cưới em
                          "Thuyền hoa phải kết đủ đèn
                   "Trải bông bưởi trắng ngập thềm bến sông
                          "Bí nhiêu anh có bằng lòng
                   "Hay tui hò tiếp chớ hòng chạy thẹo."
ĐHTài 1 :            Gặp ai thuyền đã bỏ neo
                    Bên giòng sông Hậu để đeo đuổi người
                          Gió ru như tiếng ai cười
                    Mái chèo khua nhẹ trên mười ngón tay
                          Nắng rơi sóng vỗ hồn say
                   Ước gì trăng sáng đêm nay bên mình
                          Sông xanh ta bỏ lưới tình
                    Nghe câu hò hẹn bóng hình có đôi.
Kahat 2:             Mái chèo khua vỡ trăng tươi
                    Áo Bà Ba lụa chơi vơi trăng vàng
NTVân 1 :           Chưa hề ghé bến Hậu Giang
                    "Hội Trùng Dương" vẫn mơ màng gặp nhau
                          Những con đò đã qua mau
                    Hẹn làm chi để nỗi sầu đeo mang!
Dzịt 1:                             Hò ơi....
                          Miền Nam có Cửu Long giang
                    Có anh lính chiến em hằng đợi mong
                          Ngày đêm đánh trận xung phong
                    Em xin chung sức một lòng cùng anh
ĐHTài 2:             Trên trời có đám mây xanh
                    Dưới sông sóng nước vây quanh trăng vàng
                          Tính em mộc mạc dịu dàng
                    Hỏi ai không muốn buộc ràng nợ duyên?
Dzịt 2 :               Ý anh muốn nói duyên thiên
                    Em xin kết chặt tơ duyên cùng chàng. 
VNMai 1 :            Chàng Hậu Giang, thiếp Tiền Giang
                    Nước sông cùng uống biết chàng phương nao?
                          Cần Thơ, Rạch Giá, Cà Mau
                    Hành quân dũng cảm chàng đâu ngại ngùng
                          Oai hùng quyết chiến xung phong
                    Hậu phương yểm trợ một lòng hướng dương.
TLan 1:               Nhớ anh lòng mãi vấn vương
                    Bao năm rồi nhỉ vẫn thương một người
KiềuN 1:             Cửu Long sông nước tuyệt vời,
                    Ruộng xanh bát ngát, hứa đời ấm no.
                          Lúa vàng trĩu hạt Trời cho,
                    Nhớ cô thôn nữ, câu thơ, giọng hò.
NVHà 2:             Nhớ người em gái Mỹ Tho,
                    Một chiều nắng đổ theo đò sang sông,
                          Để tôi xao xuyến trong lòng,
                    Để tôi thơ thẩn như dòng nước trôi...
NVHà 3:             Từng ngày trông nước về xuôi
                    bến sông mãi đợi em tôi có chờ (?)
PhượngTr 1:      "Hò ơ ... sao đó buồn so?
                    Trăng thề vẫn sáng, mẹ lo, cha mừng"
                         Đứng ngay giữa đất lưng chừng
                    Phèn chua nước lợ sáo đừng sang sông
                         Chờ anh đi bắc cầu xong
                    Cầu bao nhiêu nhịp lòng mong bấy tình
                         Cầu tre sáo bước một mình
                    Cầu xi măng bước rung rinh nụ cười
                         "Hò ơ .... khúc hát hai mươi
                    Cửu Long uốn khúc sáng tươi quê mình."
NĐoá 1:              Bến Tre sông nước hữu tình
                    Hàng dừa soi bóng, lung linh nắng vàng
                          Giồng Trôm, Rạch Miễu, mơ màng
                   Chôm chôm, vú sữa,  xuống hàng ven sông
Kahat 3:            Mưa về cho lúa đơm bông
                   Cái Bè trưa hạ ai trông cam Sành
HMN 1 :            Quê ngoại có lũy tre xanh
                  Nghiêng mình soi bóng, long lanh hàng dừa
                        Hàng cau xanh mướt nắng trưa
                  Gió mềm nhẹ thổi đong đưa lúa vàng
                        Cánh diều nương gió nhẹ nhàng
                  Vi vu tiếng sáo mơ màng hồn quê
                        Giọng hò văng vẳng bờ đê
                   Kìa cô thôn nữ gánh về lúa thơm
Kahat 4 :          Khói lam mái rạ hương cơm
                   Canh chua dưa giá ai hờn mất duyên
HMN 2:             Thương em phận gái thuyền quyên
                   Áo bà ba trắng, tóc huyền ngang vai
                        Chân em guốc mộc thay hài
                   Dầm mưa dãi nắng nhạt phai môi hồng
                        Lúa vàng trĩu nặng cánh đồng
                   Anh gặt, em giã, vợ chồng chung đôi
VNMai 2 :          Nhớ thuơng Sadec một thời
                   Gia đình xa cách về nơi an bình
                         Giã từ một kiếp thư sinh,   
                   Bảng đen, phấn trắng ân tình bao la
                         Học sinh chăm chỉ nết na,
                   Cố công đèn sách, vào ra ân cần.
                         Miệt vườn khắp chốn đặt chân,
                  Xoài thơm, ổi ngọt, bánh phồng cùng ăn...

Những đám cưới ngày xưa có được thước lãnh Mỹ A may quần là một trong những lễ vật hết sức sang trọng. Chính lẽ đó, những năm đầu thế kỷ XX, lụa Tân Châu đã vang danh thiên hạ vì vừa mặc đẹp, sang, lại càng dùng càng bóng. Thế nhưng, qua sự thăng trầm của thời gian cùng nhũng biến động của thị trường tiêu thụ và sự cạnh tranh khốc liệt từ các chất liệu vải mới, từ những mặt hàng ngoại nhập đã khiến lụa Tân Châu ngày càng mất đi chỗ đứng. Những tưởng nghề truyền thống ấy đã chết dần theo thời gian, thế nhưng vẫn còn một cơ sở cố gắng duy trì và phát triển là cơ sở dệt Tám Lăng (ấp Long Hưng- Long An, huyện Tân Châu). Tín hiệu ấy cho thấy nghề dệt lụa vẫn còn cơ hội để phục hồi và phát triển vì còn đó một vài nghệ nhân theo đuổi ngành nghề.

Ông tám Lăng (Nguyễn Văn Lăng, 88 tuổi, chủ cơ sở dệt Tám Lăng) cho biết: "Trước tôi theo nghề buôn trái mặc nưa, sau giải phóng 1975, thấy làng nghề ít người còn theo, lại muốn duy trì ngành nghề truyền thống nên mạnh dạn đầu tư trang thiết bị, học thêm một ít kinh nghiệm mở cơ sở dệt để: Một là tìm kế sinh nhai, hai là cố gắng duy trì nghề truyền thống". Hỏi thêm vì sau chỉ duy trì mà không phát triển, ông nói vì hiện cũng chỉ còn duy nhất ông theo nghề lãnh, đa số đã sang các nghề khác, nếu còn dệt thì cũng chỉ dệt các mặt hàng khác như nilon, coton,.. Ngày nay, toàn huyện Tân Châu chỉ còn duy nhất 3 cơ sở có khả năng dệt lụa là Hồng Ngọc, Út Sua và Tám Lăng và cũng chỉ cơ sở Tám Lăng còn dệt lãnh. Âu, đó cũng là điều đáng mừng vì vẫn còn những con người tâm huyết với nghề. Thêm vào, nghề lãnh còn được tin vui khác là ngoài màu đen truyền thống được nhuộm từ trái mặc nưa, đã được anh Nguyễn Hữu Trí nghiên cứu, tìm thêm 7 màu khác cũng chế biến từ thiên nhiên để nhuộm vải làm đa dạng màu sắc và mặt hàng lãnh. Từ năm 1998, qua những thông tin về nghề, một người Pháp đã đặt vấn đề tiêu thụ sản phẩm và hằng năm, cơ sở Tám Lăng sản xuất theo đơn đặt hàng ổn định từ 4.000 đến 8.000 mét lụa. Điều ấy khiến cả người sản xuất, địa phương và những người yêu mến lụa Tân Châu hết sức phấn khởi.

Càng vui hơn khi "Đề án phát triển làng nghề nuôi tằm-ươm tơ-dệt lụa" được một số nhà chuyên môn địa phương xây dựng khiến cho những người ít lạc quan nhất với nghề cũng còn niềm tin vào sự sống dậy của làng nghề truyền thống. Và, cuối cùng là việc quảng bá thương hiệu lãnh Mỹ A một cách rầm rộ qua những thiết kế của nhà tạo mẫu Võ Việt Chung. Đem chuông đi đánh xứ người bằng những thiết kế thời trang đẹp mắt từ lãnh Mỹ A như các bộ sưu tập: Mơ về Châu Á, Cô Ba xứ Việt, Mê Kông trở lại với thời gian… trong các chương trình thời trang tại Pháp, Nhật… Võ Việt Chung đã được tổ chức UNESCO trao thưởng về thành tích bảo tồn và gìn giữ chất liệu lãnh Mỹ A năm 2006.

*Thử phân tích về sự trói chân đối với làng nghề:

Vấn đề đầu tiên chính là nguồn tiêu thụ cho mặt hàng lãnh Mỹ A vẫn còn hết sức bấp bênh. Từ năm 1998, cơ sở dệt Tám Lăng nhận được đơn hàng từ một khách hàng người Pháp với đề nghị được tiêu thụ một lượng hàng như đã nói ở trên. Thế nhưng, vấn đề là hợp đồng ấy cũng chính là sự ràng buộc, níu chân cơ sở Tám Lăng nói riêng và cho mặt hàng lãnh của cơ sở nói chung không đường mở rộng thị trường tiêu thụ. Đó là việc tiêu thụ độc quyền sản phẩm. Cơ sở Tám Lăng không được sản xuất mặt hàng lãnh Mỹ A cho bất kỳ khách hàng nào khác, nhằm tạo thế độc tôn cho người tiêu thụ là yêu cầu tiên quyết của hợp đồng. Đặt bút ký hợp đồng, dẫu biết rằng như thế là thiệt thòi, nhưng với lượng hàng tiêu thụ như trên cùng với sự thật về thị trường sản phẩm hiện tại và năng lực sản xuất của cơ sở… thì cũng đã thích hợp để duy trì cho sản xuất. Điều ấy vô hình trung đã khiến lãnh Mỹ A của cơ sở duy nhất còn sản xuất của nghề lụa Tân Châu đã bị độc tôn bởi một người xa lạ.

Vấn đề thứ hai chính là yếu tố nguồn nguyên liệu để sản xuất lãnh Mỹ A. Nguồn tơ được đặt mua từ Bảo Lộc (tỉnh Lâm Đồng) khi vầy khi khác về chất lượng. Bên cạnh đó, trái mặc nưa, nguồn nguyên liệu chính để nhuộm vải tạo ra thương hiệu "lụa Tân Châu-lãnh Mỹ A" với màu đen huyền bí cũng chỉ đuợc thương lái thu mua từ Campuchia về bán lại. Không chủ động được nguồn nguyên liệu sản xuất cùng với việc chất lượng nguyên liệu không đảm bảo, giá cả lên xuống thất thường đã khiến cơ sở Tám Lăng gặp khó khăn chồng chất. Trao đổi với chúng tôi, ông Tám nói: "Cơ sở chúng tôi không thể tìm nguồn nguyên liệu tại địa phương, nguồn hàng không đảm bảo, giá cả thất thường mà đầu ra sản phẩm đã ký thì đâu thay đổi được cả về giá và chất lượng, nên cơ sở chúng tôi rơi vào tình thế nan giải".

Kế đến là dây chuyền sản xuất hiện có ở cơ sở Tám Lăng đã quá cũ kỹ, chủ yếu là thủ công, thô sơ. Các con tơ, máy se… đều được đầu tư cách đây cả mấy chục năm, đều có thể xếp vào loại cổ thì làm sao cho những sản phẩm không bị lỗi và chất lượng tốt nhất. Đầu tư thêm thì nguồn vốn không đảm bảo vì, hiện chỉ sản xuất cầm chừng với thiết bị trên còn lỗ thì doanh nghiệp nào dám bỏ cả núi tiền vào đầu tư cho ngành nghề sản xuất mà đầu ra sản phẩm lại bấp bênh. Thêm vào, do quy trình sản xuất lụa khá công phu, một mét lụa phải qua 7-8 công đoạn, tốn nhiều công lao động cùng với việc không chủ động được về giá nguyên liệu như trên, nên giá thành đầu ra sản phẩm lãnh Mỹ A đã bị đội lên, mất thế cạnh tranh với những chất liệu tương đương. Hiện một mét lụa (lãnh Mỹ A) có giá từ 100.000 đến 120.000 đồng; với giá này thì gấp đôi, gấp 3 lần giá lụa của Trung Quốc hay các mặt hàng trong nước sản xuất. Quy luật về giá đã đẩy thế cạnh tranh trên thương trường của lãnh Mỹ A càng vào thế bí.

Một vấn đề nữa là màu sắc và sự đa dạng về kiểu dáng của lụa Tân Châu hiện chưa có sự bức phá. Dẫu anh Nguyễn Hữu Trí đã dày công nghiên cứu thêm nhiều màu mới, thế nhưng để có màu mới nhuộm vải tốn nhiều công sức, tiền bạc mà giá bán không tăng, nên hiện lãnh Mỹ A phải trở lại màu truyền thống "đen" mà không cách nào làm khác. Còn kiểu dáng, hoa văn của lụa Tân Châu thì vẫn chưa ghi nhận được sự bức phá nào khác biệt.

Trong khuôn khổ bài viết không thể phân tích hết những nguyên nhân, những vấn đề lớn trên cần lắm những biện pháp tháo gỡ, những sự bàn bạc chi tiết của các cấp, các ngành chức năng. Vấn đề là tìm cách nào để khắc phục và làm thế nào để lụa Tân Châu ngày sau vẫn còn lưu giữ, để lãnh Mỹ A vẫn là niềm tự hào của người dân xứ lụa Tân Châu !

Theo AGO

Ghi thêm:

Những ngày đầu tháng 4 vừa qua, tỉnh An Giang đã vinh danh và trao tặng Bằng khen cùng logo của UBND tỉnh cho nhà thiết kế Võ Việt Chung vì những đóng góp cho những thiết kế, quảng bá và xây dựng thương hiệu cho lãnh Mỹ A. Bên cạnh đó, là những hứa hẹn của nhà thiết kế Võ Việt Chung về việc phát triển cho lãnh Mỹ A hơn nữa bằng việc thiết kế 80 mẫu thời trang bằng chất liệu lãnh Mỹ A cho cuộc thi Hoa hậu Hoàn vũ sắp tới tại Việt Nam. Cơ hội rất tốt để quảng bá, giới thiệu chất liệu lãnh Mỹ A (lụa Tân Châu) vươn tầm thế giới.

QH