Hai người phụ nữ chở nhau trên chiếc xe gắn máy đi vào thành nội Huế, dưới cơn mưa đầu tháng 11. Nước ngập ngang xe, người chở xe là một ma sơ trẻ, quay đầu lại nói với người ngồi phía sau:- Cô à, mình xuống dắt xe đi bộ, kẻo nước vô trong máy xe, tắt máy bây giờ thì khổ lắm.Cả hai xuống xe, trời tối, mưa trên đầu, nước lụt ngang bắp chân, hai người đàn bà vừa đi vừa tìm số nhà. Ma sơ, người địa phương, còn trẻ lắm, và tôi đến (hay về) từ một nơi bên kia địa cầu. Ma sơ chắc đã quen với mưa lũ, và đường phố nên đi nhanh hơn trong khi tôi vừa lạnh vừa dò dẫm trong nước, bước hụt vào một cái ổ gà hay vấp vào vỉa hè, chao đi xuýt ngã mấy lần. Cuối cùng chúng tôi cũng tìm được số nhà muốn tìm. Có người đàn bà đang tát nước ra ngoài lối đi. Tôi hỏi bà:- Thưa có phải nhà của ông Hồng không ạ?- Dạ phải, mời bà vào.Bà mở cổng, chúng tôi vào một lối đi dài, bên phải là mặt chính của nhà, bên trái có năm ba bụi cây cao thấp, trời tối quá không nhìn rõ những chiếc lá, bóng tối làm bụi cây trông như những cái dù to màu đen. Bà chủ nhà như được báo trước sẽ có khách, mời khách đi thẳng vào cuối nhà, chỉ tay lên chiếc gác lửng:- Em tôi ở trên đó, bà cứ leo lên.Bà nói xong đi ra, tiếp tục cúi xuống tát nước từ trong nhà ra ngoài đường. Ma sơ ở bên ngoài trông xe, tôi đứng tần ngần nhìn chiếc cầu thang, rồi rụt rè leo lên những bực gỗ nhỏ. Một người đàn ông đang ngồi trên đó đón tôi bằng khuôn mặt rạng rỡ:- Em có nhận được phôn từ hai hôm nay ở Sài Gòn, nói là sẽ có người ở bên đó đến thăm (Anh dùng chữ bên đó để chỉ người ở nước ngoài về).Tôi xin lỗi đến trễ một hôm, tôi đã lỡ chuyến máy bay Sài Gòn-Huế hôm trước vì phi trường Phú Bài ngập nước, máy bay không hạ cánh được và chúng tôi mới đến chiều nay. Sau khi lấy phòng ở khách sạn tôi đã may mắn nhờ ngay được một ma sơ còn trẻ, nhanh nhẹn tìm nhà hộ, nếu không thì chắc sáng mai mới tới được.Tôi ngồi xuống sàn gác đối diện với anh, hai chân tôi vướng víu vì dài quá và ống quần bị ướt sũng. Trước mặt tôi là người đàn ông trung niên, khỏe mạnh, tươi tỉnh, cụt cả hai chân sát đến thân, ngồi giữa những đồ dùng cá nhân của anh, tôi không nhìn kỹ và nhớ anh có những gì chung quanh, hình như có mấy cuốn sổ lớn nhỏ, cái bình thủy, bình trà, cái radio, quần áo, chăn gối và cái điện thoại cầm tay. Thế giới của anh thu gọn trên gian gác khoảng ba thước vuông. Người lính Thủy Quân Lục Chiến này, không may mắn bị thương tháng 1 năm 1975. Vì mất cả hai chân nên anh không "được" đi cải tạo, vì không được đi cải tạo nên anh không vào được danh sách H.O. Tôi hỏi thăm gia cảnh, được biết anh ở đây với gia đình người chị, anh bị thương khi còn trẻ quá chưa có cơ hội lập gia đình. Anh cho tôi một danh sách của những người bạn cùng hoàn cảnh như anh, so với danh sách tôi nhận được ở Sài Gòn thì có một vài tên khác nhau. Anh nói, phải cẩn thận vì có thể họ không phải là những người thương phế binh thật. Tôi nói, không sao cả miễn là những người này cần được giúp đỡ. Tôi chia tay anh, hẹn trưa ngày mai sẽ gặp mặt mọi người. Anh cầm điện thoại, mở sổ, liên lạc ngay với các bạn, giọng anh dồn dập, gọi từng người:- Trưa mai, 1 giờ nghe, đến nhận quà, có người bên đó qua thăm.Tôi và ma sơ lội nước về khách sạn. Tin tức khí tượng cho biết cơn lũ vẫn tiếp tục dâng. Lũ năm nay là lũ ngâm, có nghĩa là hết cơn nọ, tiếp cơn kia, nên nước không rút kịp, cứ giữ hoài một mực ở những nơi trũng và ở sông Hương. Nước sông Hương đục ngầu vì pha đất bùn. Cả thành phố Huế gầy gò, run rẩy trong mưa lũ, tôi đi ngủ thấy mình bồng bềnh trong câu hát Quê hương em nghèo lắm ai ơi! Mùa Ðông thiếu áo, Hè thời thiếu ăn. Trời hành, Trời làm cơn lụt mỗi năm...Cả đêm trời mưa, đến sáng đổ xuống một cơn mưa lớn, nước trôi phăng phăng trên đường Ðống Ða, trước cửa khách sạn. Tôi mặc áo dài, trùm áo mưa, bối rối lội nước đi lễ ở nhà thờ Dòng Thánh Tâm trên đường Phan Ðình Phùng, đi trong nước và gió, tưởng như sắp bị cuốn xuống con nước sông Hương đã dâng mấp mé mặt đường. Nhưng may quá, đến trưa mưa tạnh, nước rút bớt ở một vài con phố. Tôi nhờ ma sơ chở lại căn nhà hôm qua.Ðến nơi tôi thấy ở gian trước, đã có năm bảy người đàn ông đang ngồi chung quanh chiếc bàn nhỏ chờ tôi tới. Mới thoáng nhìn tất cả mọi người, tôi biết ngay là họ phải có thân nhân chở tới chứ không thể tự di chuyển được. Thấy tôi đến họ bối rối không biết mời tôi ngồi đâu, tôi đề nghị ngồi cả xuống sàn nhà cho rộng, tôi bỏ giày vào ngồi chung với họ. Ngồi trước mặt họ, tôi thấy có điều gì không ổn, hình như đối với những người đang quây quần nơi này, tôi là người dị tật. Tôi dư hai cái chân. Tôi lúng túng không biết để hai cái chân thừa này vào đâu. Bảy người bạn này, không ai có chân cả, có người lại mất thêm một cánh tay, có một người mù. Chúng tôi nói chuyện với nhau.Tôi hỏi han từng người. Các anh cho biết, phần đông bị thương ở Mùa Hè Ðỏ Lửa (1972), có người bị thương ngay đầu năm 1975, lúc đó đang nằm ở Quân Y Viện bị đuổi ra đường. Tôi ngập ngừng hỏi:- Làm sao mà các anh sống còn cho đến bây giờ, nhất là trong thời gian những năm ngay sau ngày 30 tháng 4.Các anh cười (đặc biệt lúc nào họ cũng có nụ cười trên miệng).- Khổ lắm chị ơi! Nhưng chúng em nhất định sống, người thì nương vào vợ con, người thì nương vào cha mẹ, anh chị. Thế rồi chúng em cũng qua được hết. Vài năm mới đây, các anh em ở Saigon nhận được quà của các anh chị bên đó gửi về trước, rồi đến chúng em ở Huế. Mỗi lần lễ Tết chúng em có quà cũng có bữa tiệc nhậu nhẹt với nhau, vui lắm, nhưng vẫn phải giữ gìn, kín đáo.Anh cụt một tay, đưa mẫu tay cụt gần đến khuỷu ra khoe với tôi.- Em không có hai chân, cụt một tay em vẫn làm thợ lò rèn được, em cuốn dây thép ngay vào chỗ này, để cái phần thép dư ra trên cái đe, tay còn lại em cầm búa đập cho dẹp ra. Cũng kiếm được hai chén cơm một ngày.Tôi không nói được câu nào, nhìn xuống phần quắt queo của cái tay gẫy, tưởng tượng ra sợi thép to bản quấn nghiến vào đó, ngậm ngùi, thán phục.Ðang nói chuyện thì có một anh đi xe lăn đến, anh bị liệt từ lưng trở xuống. Anh không xuống xe, anh ngồi yên trước cửa nhà. Cũng không thấy ai có ý đỡ anh xuống đất ngồi. Anh nói ít, nét mặt buồn buồn, những người bạn khác cho biết. Anh phải nhờ giúp đỡ hoàn toàn về lên, xuống xe, làm vệ sinh, vì anh không thể nào tự đứng lên trên hai chân được. Tụi em tuy cụt cả hai chân, nhưng lê trên hai mông và khỏe hơn anh, nên tự túc vệ sinh cá nhân được.Tôi ngồi ngắm họ, tám người đàn ông này, vào năm 1975 họ còn trẻ lắm (Người lớn tuổi nhất sinh năm 1939, người trẻ nhất sinh 1954) họ mất cả hai chân, có anh còn mất thêm một cánh tay, có anh vừa không chân vừa mù. Làm sao mà họ sống còn được với cơn lốc hậu chiến! Ngay cả người lính còn đủ mắt, mũi, chân tay đã điêu đứng lắm rồi! Vậy mà sau bao nhiêu khổ nhục họ vẫn tìm đến nhau, dựa lưng vào nhau để tồn tại.Ðây là những câu thơ họ viết cho nhau đọc:Tháng Tư gẫy súng hao gầyVòng tay khói thuốc tháng ngày hư hao(Hồng Trần)Cũng đôi lần đi qua đường cũNúi rừng xưa loang lỗ chừ đã xanh câyRừng xanh lá còn đời tôi héo úaCũng đôi lần đi qua thành phố cũVết chiến tranh chừ đã tân trangPhố vươn mình thay da đổi thịtRiêng đời tôi cứ mãi cơ hàn(Nguyễn Nghệ)Tôi thương cảm và kính phục họ, trong hoàn cảnh khốn cùng nhất, bằng cách nào đó, họ vẫn đứng vững (không cần chân) và duy trì được tinh thần đồng đội, thái độ bất khuất của những người lính.Tôi tặng mỗi người một phong bì, một phần thuốc bổ. Khi tôi trao vào tay từng người món quà nhỏ đó lòng tôi thật rưng rưng, nước mắt ứa ra (mặc dù tôi cố cầm lòng).Tôi không biết mình muốn nói lời gì để cảm ơn những người lính này? Họ là dấu tích, là niềm tự cao của một thời hòa bình bên này; hay là huy chương, là tinh thần anh dũng của một thời chiến tranh bên kia. Người Việt Nam đứng ở hai bên vĩ tuyến 17, xác định bên này, bên kia theo tiêu chuẩn nào?Tôi trao đổi địa chỉ với những người bạn mới này, xin số phôn liên lạc và danh sách của những anh em ở Quảng Trị. Khi ra về, tôi hứa sẽ không quên họ (?).Sáng hôm sau trời vẫn còn mưa tầm tã, tôi liên lạc, hẹn gặp được với anh Sự ở Quảng Trị và thuê xe đi La Vang, Quảng Trị. Trên đường từ Huế ra La Vang nước sông dâng cao, có chỗ mấp mé mặt đường, có chỗ ngập tràn tóe nước trên bánh xe chạy. Nhà cửa ruộng vườn hai bên ở thụt xuống nên nước ngập cao cả thước, thỉnh thoảng có một chiếc thuyền chở mấy đứa nhỏ từ trong nhà lên mặt đường, chúng ướt như mấy con thỏ nhỏ vừa bị tuột lông, trông thương quá! Giữa vùng nước bát ngát tôi đọc được trên một tấm bảng dài, sơn đỏ, kẻ chữ vàng :"Việt Nam Dân Chủ Ấm No Quang Vinh Hạnh Phúc". Tấm bảng đứng ngơ ngáo như một kịch sĩ ra trình diễn không đúng lúc.Trận Mùa Hè Ðỏ Lửa, ngôi giáo đường La Vang bị tàn phá nặng nề, tượng Ðức Mẹ thương tích đến xót xa. Tôi đứng trước tượng, bức tượng nhợt nhạt trong mưa, những thương tích còn y nguyên, đôi mắt Mẹ buồn bã cúi nhìn. Tôi biết Ðức Mẹ đã hiểu lòng tôi, tôi không cầu nguyện gì riêng cho mình cả, tôi đã dư đến hai cái chân, làm sao dám xin thêm một thứ gì nữa.Tôi cũng ngạc nhiên là mình không bị cảm lần này. Lại đi trong mưa, trong gió, ghé vào Quảng Trị. Vùng đất Quảng Trị nơi người dân Việt có cuộc sống hẩm hiu nhất, vừa nghèo, chó ăn đá gà ăn muối, vừa hứng chịu những trận đánh khốc liệt. Nơi mỗi tấc đất đều thấm máu người trong thời chiến tranh huynh đệ.Anh Sự hẹn tôi ở khúc đường, cách cầu Thạch Hãn 200 thước, anh đứng trong mưa, trùm chiếc áo mưa đỏ cho dễ nhận. Khi xe dừng lại anh cho biết đã hẹn những anh khác đang đến. Trời vẫn đổ mưa, không vào nhà anh Sự ở sâu trong ngõ được, tụ tập ngay ở quán cà phê bên đường, quán này cũng lại vừa là một cái chợ nhỏ, có người mặc chiếc áo mưa vàng, trên lưng in chữ CATP ghé vào. Anh Sự hơi lộ vẻ lo lắng trên mặt, chữ đó có nghĩa Công An Thành Phố, nhưng ông công an này chỉ ghé vào mua một trái mướp nhỏ trong khi đang công tác, rồi đi.Lần lượt những chiếc xe ôm thả tám người vào quán. Tôi theo họ vào, họ không mất hai chân như các anh ở Huế, nhưng mỗi người có một bàn chân gỗ thò ra dưới ống quần nhầu nhĩ. Họ trông thảm hại, thiếu thốn quá! Chắc lúc khô ráo đã thảm hại rồi, mưa ướt còn làm tăng thêm nỗi nghèo khổ. Họ không được lạc quan như các anh ở Huế. Có anh mang theo cả chứng minh thư có số quân của ngày tháng cũ. Tôi thấy đau lòng quá. Tôi cũng chẳng nói gì với họ được lâu, vì còn phải quay lại Huế, trời thì mưa, lạnh, chỗ đứng trong quán chật hẹp, người ra vào mua bán, và hình như họ cũng không dám tụ họp lâu. Trông họ bồn chồn quá! Tôi ghi tên họ xuống (chỉ lấy tên, không lấy họ). Có hai thanh niên trẻ đi nhận quà cho cha mình. Tôi có địa chỉ và điện thoại của anh Sự rồi. Tôi hứa với lòng là sẽ gọi một vài người bạn rất thân ở ngoài nước giúp những người bạn trong nước này có cái quần, cái áo ấm hơn trong những ngày mưa lụt, có miếng thịt miếng cá to hơn trong ngày lễ Tết.Khi quay xe ra về, tôi nói anh tài xế cho tôi ngừng lại ít phút ở cầu Thạch Hãn. Nơi đây Mùa Hè Ðỏ Lửa đã là mồ chôn của bao nhiêu người lính của cả hai miền Bắc Nam. Một tượng đài được dựng ngay bên cầu Thạch Hãn có mô hình những giọt máu đỏ đang chảy xuống. Tôi hy vọng khi treo những giọt máu này lên tượng đài, ai đó đã hiểu là những giọt máu này không phân biệt Bắc Nam, và chắc chắn một điều, nước dòng sông Thạch Hãn đã hòa máu, nước mắt của dân, quân cả hai miền.Anh tài xế nói, vụ đánh Mùa Hè 1972, nơi đây không còn gì sót lại. Không nhà, không chó, không mèo, không người, một vùng đất chết. Tôi nhớ đến câu thơ của Giuseppe Ungarette (Thi Sĩ Ý 1888-1970) viết về một ngôi làng bị tàn phá trong chiến tranh. Những bức tường bị cào nát, người thân chết hết. Không còn gì cả ngoài thánh giá trong tim But in my heart/No cross is missing/ My heart is the most tortured village (Trái tim tôi là một ngôi làng bị tra tấn nặng nhất).Tôi trở về Mỹ mang theo hình ảnh và địa chỉ của những người lính cũ. Trái tim tôi có phải là một ngôi làng đang được chúc phúc hay không?

Trần Mộng Tú
Huế-Quảng Trị, tháng 11/2007

Ngồi trên chiếc xe Lam từ Chợ-Lớn ra Sàigòn. Bé Đỉnh tay cầm chiếc nón vải, hai chân kẹp giỏ đồ, đôi mắt ngơ ngác nhìn, vì lần đầu tiên lên Sàigòn, Đỉnh nói thầm : - Sàigòn đây rồi ! Sàigòn xe cộ và người đông quá xá ! Chắc tối sẽ có đèn điện sáng lắm !
Chiếc xe Lam đỗ bến nơi góc đường Hàm Nghi mé bên kia đường có trạm ô-tô-buýt, hành khách xuống lên, tiếng kèn xe, tiếng nói ồn ào náo nhiệt và mùi dầu xăng bay ra nực nồng khó thở. Đã tới nơi, dì Hai bảo : - Tới rồi Đỉnh ơi ! Mầy leo xuống mau ! Đỉnh cũng làm theo.
Miệng Dì Hai nhai trầu bô bô, đi hai tay đánh đòn xa cà bơi, cà bơi, đi một khoảng đường bà lựa chỗ nào có góc kẹt là bà nhổ cỗi trầu phẹt phẹt vô đó. Phía bên kia là chợ Sàigòn. Dì Hai dắt thằng Đỉnh vô cửa Bắc đi thẳng qua phía cửa Nam ra đường Lê Thánh Tôn - Thủ Khoa Huân, Bà nhìn thấy đường Thủ Khoa Huân, bà dẫn Đỉnh băng qua, rồi quẹo vô hẻm khá rộng, số ... có cầu thang bên ngoài. Bà nhả trầu, tay vuốt chiếc khăn rằn xuống vai, căn dặn Đỉnh :
- Mầy ở nhà bà Phủ M... Mầy nhớ đừng có cứng đầu nghe hôn ! Nơi đây, người ta sẽ thương mầy hơn ở dưới quê...

*

Hơn hai tháng, Đỉnh làm việc nhà rất là cực nhọc để được có nơi ăn, chốn ở. Dường như nó bị dì Hai gạt (?). Nhà bà Phủ M. là một căn phố lầu, bên trong rộng mênh mông, có nhiều phòng, bàn ghế toàn bằng gỗ cẩm-lai cẩn sa-cừ, sàn nhà lót gạch Tàu màu đỏ au. Bà sống chung với đứa cháu ngoại mười hai tuổi. Một hôm thằng cháu ngoại của bà làm biếng không đi ra cầu tiêu nên nó ị trong bô... Bà Phủ thấy trong bô còn nguyên phẩn, bà la và hỏi bé Đỉnh :
- Đỉnh ! Sao mầy không đổ cái bô cứt của thằng Tuệ ?
- Không. Tui không đổ đâu !
Bà Phủ tát cho Đỉnh một tát tay siểng niểng và nghiến răng nói :
- Mầy dám cãi lệnh của tao hả !
Đỉnh lấy tay xoa bên mặt trái và lõ hai con mắt to tròn màu đen như hai hột nhãn Long-Hải nhìn bà Phủ, nó không thèm khóc mà nói :
- Thằng Tuệ, nó cỡ bằng tui, nó ĩa trong bô thì bà bắt nó đi đổ, chớ tại sao bà biểu tui đổ.
- Mầy dám trả treo với tao nữa hả. Tao sẽ bỏ đói cho mầy biết tay.
Đỉnh vẫn tỉnh bơ mà trả lời tiếp với bà Phủ :
- Tui đói nhiều rồi, đói thêm nữa có sao đâu. Ở đây hơn hai tháng nay có ngày nào tui được ăn cơm trắng, cơm tươi đâu, bà cho tui ăn toàn là cơm cháy bóp lại với nước cá, nước canh thừa. Còn bà bắt tui ngủ ngoài hành-lang, có hôm trời mưa tạt ướt cả mền mùng làm tui lạnh run. Bộ bà nghĩ tui ham ở đây lắm sao ?
- Bây giờ mầy muốn đi cũng không được đâu. Tao sẽ nhốt mầy.
Nói đến đây, bà ta đứng dậy đi lấy chìa khoá ra cửa khóa lại. Đỉnh cũng chẳng sợ gì nữa. Mà em đang tính toán trong đầu : "Chấp bả khóa cửa. Mình sửa soạn sẵn. Hễ thấy thằng Tuệ ra vô là mình vọt liền..."

Mấy ngày sau, Đỉnh trốn được ra khỏi nhà bà Phủ M. Em mừng. Nhưng trong lòng em cũng hơi lo sợ bị đói. Dù vậy, em chẳng cần lo gì nữa. Hễ đói bụng thì em đi lòng vòng mấy sạp bán thức ăn, thấy ai ăn còn dư thì em xin. Những người trong chợ Sàigòn nhìn em như thằng ăn cắp. Mãi tới đóng cửa chợ, em mới đi ra. Cả ngày lòng vòng, Đỉnh cũng được no bụng.
Đến chiều tối chạng vạng, trời đang mùa hè về đêm vẫn nóng oi bức. Đỉnh đi lơn tơn trở về đường hẻm cũ. Vì cả mấy tháng nay Đỉnh chỉ biết cái hẻm đó thôi. Em đi trịt qua cầu thang phía bên trong tìm chỗ trống sát tường. Em thấy mấy cái thùng cạt-ton rách người ta bỏ, em lấy chân đè bẹp rồi lót dưới đất trán xi-măng và ôm cái giỏ có mấy bộ quần áo mà nằm ngủ.
Lối năm giờ sáng, chị Năm Bẻo, người chuyên môn bán trái sa-kê chiên, chị quải gánh tới. Chị thấy có ai nằm kế bên chỗ để lò chiên của chị, chị hỏi lớn :
- Ai đó, dậy mau trả chỗ cho tui buôn bán chớ ?
Thằng Đỉnh giựt mình lật đật ngồi dậy :
- Tui nè, chị Năm ơi !
- Trời đất quỷ thần ơi ! Sao mầy ngủ ở đây hả Đỉnh ?
- Tui trốn bà Phủ từ hôm qua tới nay, chị đừng có la, tui đi chỗ khác liền đây nè !
Đỉnh ngồi dậy trả chỗ cho chị Năm Bẻo, chị sửa soạn lò, chảo, dầu, thúng sa-kê và một thao bột đã khuấy sẵn ở nhà. Tay chị dọn đồ ra, miệng thì nói :
- Tao thấy mầy lên ở với bà Phủ là tao biết mầy sẽ không ở lâu đâu. Bà ấy ác độc lắm ! Bộ mầy không biết sao ?
- Không !
- Sao mà mầy quen bà Phủ được ?
- Nhờ dì Hai, dỉ quen, dỉ dẫn tui lên ở cho bà già này đó. Dì Hai nói là bà Phủ nhân đức lắm...Tui ở mấy tháng nay, tui thấy bả ác, tui muốn trốn đi mà không dám ! Nhưng nay thì tui...
- Ba má mầy đâu ?
- Chết hết rồi !
- Vậy sao ! Mọi lần mầy sống với ai ?
- Hồi tui còn dưới quê, tui ở với chú thím tui. Nay chú tui chết rồi, chỉ còn thím, mà thím ấy cũng ác lắm chị ơi !
- Bà Phủ có trả tiền lương cho mầy không ?
- Không. Lâu lâu bả cho tui năm mười đồng thôi !
- Sao mầy không trở về với thím mầy ?
- Thôi chị ơi ! Đã lên Sàigòn rồi, dìa đó nữa làm chi !
- Rồi đây, những ngày sắp tới mầy sẽ ăn ở đâu ?
- Thì ngoài chợ, ngoài đường hoặc làm bạn với mấy đống rác cũng xong hà !
- Nè, mầy gọt vỏ sa-kê phụ tao, chút nữa tao cho ăn cơm.
- Gọt làm sao, chị chỉ tui nhe !
Đỉnh phụ giúp chị Năm Bẻo đến trưa, chị ta cho em ăn những miếng sa-kê chiên lụng vụn và cũng chia cho Đỉnh chút cơm trắng với vài ba con cá lồng-tông kho mặn quéo.
Mấy ngày Đỉnh ở trong hẻm, em cố tránh không cho bà Phủ M. gặp. Sau đó, Đỉnh bỏ đi nơi khác. Em lang thang chợ này đến chợ kia. Khát thì uống nước bông-tên, đói thì xin những tô bún dư, bánh bèo, bánh tằm của người ta ăn thừa hoặc tới mấy đống rác tìm đồ ăn trong đó. Ngày qua ngày cũng xong. Thật là : "Trời sanh voi, sanh cỏ...!"

*

Đỉnh là cậu bé mới mười hai tuổi mà phải chịu cảnh mồ côi và cuộc sống rất thương tâm. Suốt cả tháng trời lông bông đầu đường xó chợ, bữa đói bữa no.
Trời xế chiều, Đỉnh nghe bụng đói, em đi lần lại đống rác, mặt mày dơ bẩn, đầu đội cái nón tay bèo cũ xì màu xám xịt, một tay xách cái giỏ đương bằng giây lác, chân đất, mặc quần xà-lỏn, áo thun lũn hai ba lỗ nhỏ đàng trước, hai bên hông áo lắm lem, Đỉnh ngồi chòm hỗm, một tay bươi xới đống rác, em cố ráng tìm đồ ăn, miệng lẩm bẩm : Ở miệt trên này mấy thằng Mỹ "kẹo" quá, ăn hết không bỏ miếng gì cả thiệt là...đồ...đồ ham ăn !

*

Hồng, cô gái mười lăm mười sáu tuổi, gương mặt dịu hiền, vóc dáng mảnh mai, mái tóc dài buông thả, mặc áo dài trắng, quần đen, đầu đội chiếc nón lá bài thơ. Cô đang đạp xe, bỗng nhìn thấy Đỉnh đang moi đống rác. Cô động tâm bèn dừng chiếc xe đạp và gọi :
- Ê, em nhỏ ! Em kiếm đồ ăn hả ?
Đỉnh ngẩng đầu lên, gương mặt buồn hiu :
- Bữa nay xui quá, tui tìm hoài mà không có miếng gì để ăn được ! Tui đói bụng quá chị ơi !
Hồng thò tay vô cặp-táp lấy khúc bánh mì thịt bẻ làm đôi đưa cho Đỉnh :
- Nè, chị chia cho em ăn đỡ đói. Nhà ba má em ở đâu ?
Đỉnh thò tay định lấy khúc bánh mì, nhưng em khựng lại để trả lời câu hỏi của Hồng :
- Tui không có ba má ! Tui ở với thím tui, thím tui đánh tui hoài và còn bỏ đói tui đó chị ơi ! Nhờ có dì Hai ở gần nhà thím tui, dỉ thấy thím tui đánh tui hoài, dỉ lén dẫn tui lên Sàigòn ở cho bà Phủ M. mấy tháng trước...
Đỉnh kể lể một hơi cho Hồng nghe. Hồng hỏi :
- Sao mà em không ráng ở đó nữa ?
Nét mặt Đỉnh hơi giận và nói :
- Trời ơi ! Cái bà già đó dữ và ác như quỉ vậy. Làm sao mà tui ở được ? Hồng nghe thế, lòng cô rất cảm động, cô tự an ủi :Mình được phước hơn thằng nhỏ này. Mình ở với bác Tuất. Tuy bác gái hơi khó chịu. Nhưng mình được ăn ở và đi học đàng hoàng.
Hồng nắm tay Đỉnh đưa khúc bánh mì và nói :
- Ăn đi. Nè, chị cho em mười đồng. €, còn tối em ngủ ở đâu ?
- Tối, thì tui ngủ trong chợ gần đây !
- Sao em không về nhà thím của em. Em không còn ai bà con nữa sao ?
- Không. Ba má tui chết vì pháo kích. Còn chú tui chết hồi Tết này. Thím tui cũng dữ lắm ! ... Chắc chị giàu lắm há ?
- Đâu có. Chị cũng không có ba má. Nhưng chị được người bác ruột đem về nuôi dưỡng và cho chị ăn học. Thôi chị về nha !
Hồng vừa đi khuất dạng. Đỉnh cắn bánh mì nhai ngấu nghiến, vừa ăn, vừa lấy chân đá đá đống rác. Một hộp cô-ca cô-la lăn tròn, Đỉnh chạy rượt theo và nhặt lên. Trong hộp còn một chút nước, em uống ực ực. Trời đang sụp tối. Đỉnh nói lảm nhảm : Tối rồi mình đi đến chợ đàng kia ngủ đêm nay !

*

Hồng vừa thi đậu được bằng lái xe, cô mượn chiếc xe Jeep của bác Tuất. Cô liền phóng lên khu Ngã-Ba-Ông-Tạ, vào cua-đờ-đăn Mây-Chiều. Góc bàn phía bên trong là nơi cô thường ngồi để được ngắm nhìn tất cả xung quanh. Trên gương mặt Hồng có một nét buồn sâu thẳm. Mới nhìn tưởng là cô sung sướng và vui lắm. Nhưng không phải thế ! Đời cô cũng bơ vơ. Hơn nữa người yêu đã tử trận. Nhưng cuộc sống của cô đỡ hơn thằng Đỉnh nhiều !
Hồng đến đây để tìm quên cái nỗi buồn riêng ở trong lòng, không như các cô cậu kia đến để ăn chè, uống cà-phê-phin và cua nhau nhảy đầm. Cô mặc chiếc áo dài ba vạt màu vàng hột gà, quần xòe màu đen, tóc dấn bính bỏ qua bên trái. Phấn son hơi đậm. Hồng lấy bao thuốc lá ‘’555’’ rút ra một điếu se se cho rớt bớt, mỡ cái hộp nhỏ lấy móng tay vít một thứ bột.... màu hơi trắng ngà và bỏ vào điếu thuốc se đầu lại, lấy hột quẹt châm lửa hít mạnh vừa nuốt, vừa nhả khói từ từ. Một chàng trai trẻ ngồi phía ngoài đứng lên đi chầm chậm đến bàn hỏi :
- Xin lỗi, chị cho tôi hỏi thăm !
Hồng vội dụi điếu thuốc, cô nhìn chàng trai giây lát rồi nói :
- Anh cứ tự nhiên hỏi !
- Chị còn nhớ ’’Thằng Nhỏ’’ hồi năm Mậu Thân không ?
- Thằng Nhỏ nào ?
- Thằng Nhỏ moi rác...tìm đồ ăn đó !
Hồng chau đôi mày nhìn Đỉnh... :
- Rồi sao nữa ? Anh hãy nói cho hết đi !
- Chị quên rồi sao ? Chị tên chi, cho em biết được không ?
- Tôi tên Hồng ! Còn Anh ?
- Em tên Đỉnh ! ... Cách đây sáu bảy năm, chị có cho em một khúc bánh mì thịt và mười đồng bên đống rác gần mấy trại lính Mỹ, ở Ngã-Ba-Ông-Tạ này. Chị còn nhớ không ?
Hồng chợt nhớ và ngạc nhiên :
- Trời ! Trời ơi ! Cậu đây hả ? Thời gian bay nhanh ... Cậu cao lớn quá nên tôi không nhìn ra. Bây giờ cậu sống ra sao. Có vợ con gì chưa ?
- Dạ, chưa. (vài giây suy nghĩ) Đỉnh nói tiếp : Sau bao nhiêu năm em sống bơ vơ, bữa đói, bữa no lăn lốc giữa chợ đời. Vừa mười tám tuổi thì em đăng lính Lôi-Hổ. Tính ra chưa đầy hai năm mà em là Thươnghế-Binh rồi !
Hồng vội đứng lên mời Đỉnh :
- Mời em ngồi !... Ngồi xuống đây và uống gì cứ tự nhiên gọi.
Hồng nhìn Đỉnh, cô nghĩ nhớ : "Người yêu của mình cũng đi lính Lôi-Hổ, nhưng anh ấy đã tử trận hơn một năm nay, mình đến đây để tìm lại kỷ niệm...Vì nơi đây mình quen với Hải. Còn cậu này nói là Thươnghế-Binh mà mình không thấy cậu ta bị sứt mẻ gì cả ?". Hồng nghĩ ngợi, rồi hỏi Đỉnh :
- Em bị gì mà thành Thươnghế-Binh ?
Đỉnh cúi xuống tuột chiếc dớ bên chân trái chỉ :
- Bàn chân em là giả đó chị à ! Cũng may là không bị cụt nguyên cái chân !
- Trời ơi ! Tội nghiệp em hôn !
Hồng lại nghĩ : Mấy chàng lính đồng Binh Chủng của Hải thường hút ... loại này, mà thỉnh thoảng mình cũng hút cho giải khuây. Hồng đốt lại điếu thuốc và nhìn Đỉnh :
- Em có thích hút thuốc... này không ?
Đỉnh hiểu ngay là gì rồi, cậu trả lời :
- Dạ, em bỏ rồi ! Vì hồi em còn trong lính, mấy anh cũng cho em thử chút chút. Nguy hiểm lắm nha chị !
- Chị biết, thỉnh thoảng chị hút thôi ! Em giỏi quá ! Còn chị...thì buồn buồn là muốn đến đây nghe nhạc và hút...để tìm lại kỷ niệm !
- Em hy vọng, chị đừng dùng nó nữa ! Chị biết không. Suốt bao nhiêu năm em không bao giờ quên khúc bánh mì và mười đồng của chị chia cho em. Lúc đó, khúc bánh mì của chị là một bữa ăn ngon nhứt đời em !
- Thôi, bỏ qua chuyện đó đi. Bây giờ cuộc sống của em có đỡ phần nào không ?
- Đỡ lắm, em được lãnh tiền Thươnghế-Binh và cũng nhờ bán căn nhà của chú em để lại, có dư chút ít tiền em mua được căn nhà nhỏ ở xóm trên này một chút.
- Bà thím em đâu ?
- Bà thím em đã chết sau cơn bạo bệnh. Em đã gặp chị mấy lần ở đây. Vì hơi ái ngại nên em không dám hỏi. Nhưng hôm nay, em bắt em phải nhìn chị coi chị có còn nhớ em không. Chị ở đâu và làm gì ?
- Chị đi làm thơ ký cho McV. I của Mỹ ở đường Pasteur, lâu lâu lên đây nghe nhạc và chị vẫn còn sống chung với gia đình người bác, nay dời nhà ở gần "Cư-Xá-Kiến-Ồc-Cục khu Tân-Định". Nhưng đời chị cũng buồn lắm em ơi !
Đỉnh chỉ điếu thuốc và nói :
- Buồn gì buồn, xin chị đừng tìm quên qua cái loại...này. Vì em có nhiều bạn chết vì nó... lắm đó chị à !
Hồng nín thinh mà nghĩ : Cậu này giảng đúng quá. Mình phải từ bỏ mới được. Nhưng mình đâu có ghiền !
Quang cảnh trong cua-đờ-đăn Mây-Chiều, tiếng nhạc họ để nghe ồn ào. Các cô, các cậu đưa nhau dập dìu ra sàn nhảy. Đỉnh đứng lên nói với Hồng :
- Thôi em về. Chúc chị ở lại chơi vui ! Chào chị !
- Chào em ! À, cho xin địa chỉ để hôm nào chị ghé lại thăm Đỉnh !
Đỉnh ngồi trở lại và lấy giấy viết địa chỉ đưa cho Hồng, cậu nói :
- Nhà em ở trong hẻm nhỏ hơi khó tìm !

*

Qua mấy tuần lễ, Hồng luôn nghĩ đến Đỉnh và nghe trong lòng như vương vấn một hình ảnh nào đó...
Một buổi sáng đẹp trời, Hồng lấy chiếc Honda Dame vọt đi lên xóm Ngã-Ba-Ông-Tạ đến đúng con đường... vào một hẻm nhỏ chật hẹp, một bên hẻm có vài cái lều che để người ta bán cà-phê, thuốc lá lẻ, bánh, kẹo v.v... Hồng hỏi thăm một bà tuổi xồn xồn, mặc chiếc áo túi trắng đã ngả màu, cái quần vải đen vén hai bên, chân mang đôi guốc vông mòn sát gót, miệng đang nhai trầu, xỉa thuốc. Hồng lễ phép hỏi :
- Dạ, thưa bác ! Bác có biết nhà anh Đỉnh ở đâu không ?
Bà nhìn Hồng với ánh mắt dịu dàng, bà hỏi :
- Có phải Đỉnh què không ?
Hồng nghe bà ấy gọi Đỉnh cái biệt danh ... Cô nghe tội nghiệp Đỉnh hơn. Nên rất ngượng mà nhìn nhận như thế. Nhưng cô chẳng biết phải làm sao, đành gật đầu :
- Dạ, hình như vậy đó bác !
- Nè, cô đi thẳng tới đàng kia, bỏ hai cái hẻm phía tay trái, rồi mới quẹo tay trái, sau đó quẹo tay mặt đi tuốt trong sâu mút cuối hẻm là nhà của thằng Đỉnh hà. Chiều chiều, nó hay ra đây uống cà-phê lắm, chắc giờ này nó có ở nhà... !
- Dạ, cháu cám ơn bác nhiều.
Sau khi Hồng đi vô hẻm, ở đây bà bán cà-phê lẩm bẩm một mình :
- Cha chả, chắc cô này là bồ của thằng Đỉnh què. Vái trời cho đúng như vậy. Cái thằng hiền khô mà lại đi lính Lôi-Hổ, ai nghe tới cũng ngán. Nhưng tiếp xúc với nó thì mới thấy nó hiền. Từ ngày nó về ở xóm này, vô ra gặp ai cũng lễ phép chào hỏi thiệt là dễ thương, hễ ai cần phụ cái gì nó cũng sẵn sàng giúp nên lối xóm người nào cũng thương mến nó hết sức !

*

Hồng rồ máy cho chiếc Honda chạy chầm chậm, quẹo qua, quẹo lại, đường hẻm lồi lổm và có rất nhiều ổ gà, xe chạy chậm mà cũng dằn lên xụp xuống nên Hồng leo xuống dắt chiếc Honda đi bộ. Tới nơi, Hồng đứng trước một căn nhà nhỏ, mái lợp bằng tôn, vách ván, cửa lỏng lẻo xiu dẹo, trong nhà đang để băng cải lương hát ca inh ỏi. Hồng dựng chiếc xe, cô gõ cửa và hỏi :
- Có... có Đỉnh ở nhà không ?
Đỉnh đang nằm trên võng tòn teo, ở trần chỉ mặc quần xà-lỏn. Bỗng nghe tiếng con gái gọi. Đỉnh lật đật ngồi dậy xỏ cái quần dài vô và trả lời :
- Có ! Ai đó ?
- Người quen mà !
Đỉnh đi cà nhắt, đưa tay xô cánh cửa qua một bên. Cậu giựt mình, kêu lên :
- Trời ơi ! Chị... chị Hồng... ? ? ?.


Việt Dương Nhân
(Ngoại ô Paris - bên bờ sông Seine, Bạch-Am đêm Xuân 2000)