Thứ Ba, 08/01/2008 - 2:38 PM




Kẹo được làm bằng thứ phẩm màu không ai kiểm chứng, và được gói với những đôi tay trần.

(Dân trí) - Vắt bột, trộn nha, đóng kẹo… tất cả các khâu đều tuân thủ nguyên tắc “tay không bắt giặc”. Hàng trăm tấn bánh, kẹo Tết giá “bèo” đều ra lò và xuất xưởng trên nền đất cáu két, ẩm thấp, bốc mùi của những làng nghề gia công.

Công nghệ “hand made”

Một thứ mùi kinh khủng xộc vào mũi khi bắt đầu con đường men theo bờ mương đặc quánh, tù đọng vào làng Sấu (Hoài Đức, Hà Tây). Khoảng sân trước mỗi căn nhà đều được căng bạt, lợp tôn thấp sụp để làm xưởng sản xuất bánh kẹo. Mùi nha, đường cháy khen khét không át được mùi bột sắn, bột dong ngâm ủng loét.

Hệ thống rãnh thoát đặc nghẹt thứ nước thải màu nhờ nhờ, rác rến ngập ngụa. Trên miệng cống, sát chân tường mỗi nhà lổn nhổn những thùng ngâm bột nổi bọt váng bốc mùi, tím xỉn như màu mắm tôm. Cả làng ngập trong thứ mùi chua, ôi, mốc tổng hợp sặc sụa.

Khắp các ngõ ngách, xe ba gác trần trụi, đất bụi bám đầy chở những tảng bột sắn lớn nhỏ, đã ép ráo nước đổ về các lò nấu. Vào mỗi xưởng kẹo bánh, cánh thợ lò nhanh nhảu nhảy luôn chân trần lên những xe bột, dùng xẻng cắt xẻ, tách từng tảng đổ vào chiếc nồi đang đun trên bếp. Trong cái xưởng con lụp xụp, nồi, lò, thau chậu, sàng mẹt và cả nền đất đều cáu két, nhớp nhớp nước đường, dầu mỡ.

Tất cả các khâu chưng, nấu sau đó đều thủ công trăm phần trăm. Cậu nhóc nhỏ thó phụ trách nồi bột xọc cả hai cánh tay, ngập đến gần nách vào nồi để bóp bột, thay vì dùng đũa, xẻng. Trong nồi pha nha, đường, thợ lò sục lên từng xô hỗn hợp dẻo đặc, đổ ngay lên mỗi vuông bạt đã rắc vừng trải la liệt trên nền đất. Công đoạn vò, trộn vừng, cắt miếng được các nữ nhân công thực hiện tại đây.

Từng rổ, từng mẹt kẹo viên con con sau khi cắt được dồn về một góc nền nhà quây chừng 3m2, có lát gạch bông vương vãi bột để chống dính. Một nhân công cầm cào chạy lượt qua lượt lại như người đảo phơi thóc cho nguội kẹo. Rải rác khắp các góc xưởng, từng nhóm nhân công nữ tay không xoay trần ngồi gói kẹo, tập giấy gói cắn trên miệng, đôi bàn tay thoăn thoắt thấm nước, quẹt vào quần để chấm lấy một mẩu giấy lụa tan rồi lia lịa gói.

Trên mặt máy ép, cắt tanh mùi gỉ sắt, một anh thợ trẻ một chân đạp giữ trong khi tay cầm búa cố đập vỡ ra từng mẩu cả tảng kẹo sữa đã pha phẩm màu xanh cốm rắn như đá.


Giấy kẹo có thương hiệu cũng được thu gom, giặt rửa... để dùng lại.

Tất cả các công đoạn, các nhân công đều thao tác với đôi bàn tay không - không găng, không ủng, không phương tiện bảo hộ, với điều kiện vệ sinh ở mức giản tiện nhất.

Những bịch bánh, kẹo, vì thế giá cũng tối thiểu nhất có thể. Kẹo sữa cứng 5.000-7.800đ/kg, kẹo sữa nhân chocolate 8.500đ/gói 600g, bánh quy cam 10.000đ/kg. Xưởng Phi Tứ (xã Dương Liễu) còn sản xuất thêm một số loại sản phẩm “thượng cấp” hơn như kẹo chocolate (hình chuông, hình ôtô), bánh nhúng kem, nhúng chocolate, với mức giá tối đa là 42.000-45.000đ/kg.

Kẹo Hà Tây mác “me xừng Huế”

Làng bánh kẹo gia công Sấu Giá cũng không kém phần nhanh nhạy trong công nghệ chạy đua bắt chước mẫu mã để tăng giá sản phẩm. Điều dễ hiểu, vấn đề mất vệ sinh còn phơi bày lồ lộ thì việc nguyên liệu sản xuất, phụ gia sử dụng… ắt có trời mà kiểm soát.

Ông chủ một xưởng chuyên mặt hàng kẹo mè xừng, kẹo lạc xốp ở làng Giá hào hứng khoe mẻ sản phẩm vừa ra lò, được đóng gói trên dây chuyền. Mỗi viên kẹo me xừng được dập gói giấy riêng, in thương hiệu đàng hoàng, mỗi bịch kẹo 500g bao bì khá bắt mắt thậm chí còn ghi cả ngày sản xuất, hạn sử dụng.

Nhưng đáng tiếc, tên cơ sở sản xuất, địa chỉ thì tìm đỏ mắt cũng không ra. Và kẹo me xừng tại Sấu Giá (Dương Liễu, Hoài Đức, Hà Tây) lại tỏ ra rất tự hào với mác… “me xừng Huế”.

Nếm thử một chiếc kẹo, giật mình với vị chua như mùi bột lên men ủng, chúng tôi hỏi lại chủ xưởng. Ông chủ phủ nhận ngay nghi ngờ vị chua do bột, giải thích: “Lơi ra không kịp để ý mẻ nào là bọn nó (thợ) lại đổ thẳng tay axít chanh, chắc chỗ đó trộn không đều, thừa nhiều quá nên bị chua gắt. Gọi là kẹo me nên phải cho axít để tạo ít vị chua”.

Ông chủ xưởng kẹo me xừng vô tình phân trần nhiều thông tin đáng ra không nên nói. Cả làng có hơn 70 xưởng sản xuất kẹo bánh, xưởng nhỏ nhất thì cũng tối thiểu cho ra lò 1 tấn sản phẩm/ngày, nên không thể tránh khỏi khi quá chất này, lúc thừa chất kia. Ông khẳng định, axít chanh thì không vấn đề gì, phẩm màu mới đáng ngại.

Xưởng kẹo sữa, chocolate Phi Tứ cũng xác nhận mỗi ngày làm ra tới hơn 3 tấn sản phẩm. Vậy là hàng trăm tấn bánh kẹo gia công, chẳng biết được quản lý với quy chuẩn nào về vệ sinh, an toàn thực phẩm tung ra thị trường mỗi ngày. Mà thị trường tiêu thụ lớn nhất các sản phẩm này, không đâu xa, chính là Hà Nội. Chocolate hình chuông, hình ôtô có mặt phổ biến trong khay bánh kẹo tiếp khách của rất nhiều gia đình…

Tham quan một đại lý gom hàng lớn đầu làng mới nhận thấy, bao bì, mẫu mã thứ bánh kẹo “cao cấp”, đủ chủng loại: bánh kem xốp, bánh ChocoPie, kẹo hoa quả, kẹo chew mềm… đều “hữu ý” làm giống đến khó nhận biết với các sản phẩm có tên tuổi trên thị trường.

Phương Thảo - Cấn Cường