(1923-1982)
Nguyễn Đình Toàn
Tử Phác chỉ để lại hai ca khúc: Tiếng Hát Quay Tơ và Tiếng Hát Lênh Ðênh sáng tác chung với Lương Ngọc Châu.
Nghe nói, Tử Phác mê nhạc từ khi còn nhỏ.
Nhưng thân phụ cấm không cho đàn hát vì sợ trở ngại cho công việc học hành của con.
Tử Phác phải năn nỉ mẹ mua dấu cho môt chiếc vĩ cầm, gửi bên nhà Lương Ngọc Châu, có dịp thì lén ghé qua tập dượt.
Sau ngày 30 Tháng Tư 75, ở miền Nam người ta mới được biết thêm một số tin tức và hay rằng, Tử Phác còn là một nhà thơ, thực tế, ông còn làm nhiều thơ hơn viết nhạc.
Ðiều ấy cũng giải thích vì sao các ca khúc của ông, bài nào lời ca cũng rất hay.
Nghe âm vang lên tiếng chiến chinh
Mơ làm diều mang sáo thanh bình
Nghe vườn cây xao xác gió may
Mơ làm chiếc lá úa rơi đầyÐược biết, ông từng giữ những chức vụ cao cấp trong quân đôi miền Bắc và trong guồng máy cai trị của Ðảng. Sau vì có liên hệ với nhóm Nhân Văn Giai Phẩm, ông bị tước cả quân hàm, cắt lương bổng, đưa đi cải tạo.
Ðược tha khỏi các trại cải tạo, ông không biết làm sao sống vì không xin được việc làm và đã phải trải qua những ngày đắng cay, điêu đứng.
Bế cháu trong lòng đã có lúc ông viết những câu thơ buồn bã thế này :
Chiếc mặt nạ treo cao rạp hát
Nửa cười nửa khóc tấn trò đời
Cũng giống mặt tôi nửa người nửa ngợm
Tôi quay đi khỏi tủi mắt cháu tôi
Thẹn thùng ý tứ với nhà thơ
Tầm Dương canh khuya người kỹ nữ
“Tay ôm đàn che nửa mặt hoa”
Tôi giữ cháu tôi trên đùi tôi nhún nhẩy
Quay đầu đi dấu nửa mặt moTrong nhiều năm gia đình sống trông chờ vào sự trợ giúp của các thân nhân bên nội, từ Pháp gửi về.
Thiếu thốn bù đắp bằng cách bán dần các vật dụng trong nhà. Chiếc dương cầm cũ kỹ là vật bán sau cùng.
Tôi biết đi đâu biết về đâu
Ðất lửa khi nao là đất thánh
Cát bụi bơ vơ giữa địa cầu
Nay bạn mai thù không hiểu nổi
Chuyện đời nhân nghĩa lộn đầu đuôi
Tôi muốn hỏi trên đường vạn nẻo
Ðâu đất lành dung lũ chúng tôiCuối cùng Tử Phác chọn quyết định giải quyết hoàn cảnh bức bách của mình bằng cách cho vợ con vượt biên.
Ông ở lại Hà Nội cùng với môt người con lớn, đã lập gia đình.
Nỗi lo sợ khi “ném vợ con vào chỗ chết để đi tìm đường sống” Tử Phác đã ghi lại trong một bài thơ khác:
Xưa tiễn Kinh Kha có sá gì
Sá gì tiếng sáo Cao Tiệm Ly
Sầu thế kỷ muôn lần hơn chuyện cổ
Tìm em nơi nao trên biển đông
Thuyền con như lá rớt giữa dòng
Lòng biển tối đen lòng đời hiểm độc
Em lênh đênh theo định mệnh hãi hùng
..........................................
Ðất đuổi tôi ra biển
Biển quẳng tôi về đâu
Chỉ nghe trong sóng gió
Thảm thiết thiết hải âu
.....
Ai xa quê hương mà nghe náo nức
Ai biệt chồng con vui sướng reo mừng
Ai đã chắc biệt ly là khổ
Ai cầm bằng đến được bờ vui
Vui ly biệt mà buồn thân phậnKhông biết trên thế giới có bao nhiêu dân tộc người ta đã phải làm cái việc cố gắng lìa nhau để sống, vui mừng vì có người đi thoát khỏi đất nước, dù chẳng còn mong có ngày gặp lại.
Người ta gần như không còn tìm ra dấu vết thơ mộng, lòng yêu đời, yêu người, yêu đất nước của Tử Phác trong ca khúc Tiếng Hát Quay Tơ nữa :
Chiều không hương, buông mây lắng xuống đồng quê
Trời mênh mông, tím ngắt, thoi thóp pha hồng
Hàng nước mắt, lá rơi bên thềm
Vun vút bóng câu khắp trời, bát ngát khói hương
Thì thào lá biếc, có thương lá vàng
Tre ngà đưa võng, heo may hòa đàn
Ngập ngừng xe quay, run run in bóng dáng người
Người chiến sĩ ầm gió rít mưa bay,
Dấn mình trong khói súng,
Chiến trường áo mong manh,
Căm thù nuôi ấm thân,
Quyết gắng sức nâng cao sắc cờ
Chàng ra đi giữ miếng vườn này, giữ mái tranh này
Em về xa vắng thầm lo cho cánh chim bay
Chiều nghe vang lá siết em run ngỡ tiếng, ngỡ tiếng bước ai về
Quay quay, thương nhớ quyến vào tơ
Quay quay, se áo rét dâng chàng
Rộn ràng tơ lướt tới người chiến sỹ yêu
Quay quay, thương nhớ quyến vào tơ
Quay quay, chăn ấm cuốn thân chàng
Mỗi một đường tơ là mối giây tình
Trong lòng em dâng người hiên ngang
Nhịp xe quay vang trong tiếng gió đìu hiu
Mình tơ êm óng chuốt như nắng hanh vàng
Mùa lá trút sắp qua nhớ chàng, quay gấp bánh xe
Tơ vàng chắn lối gió đông
Cho người chiến sỹ đêm không lạnh lùng
Ơn lòng trai cứu nước
Gửi cùng áo ấm muôn vàn nhớ thương -------------------------------------------------
Tử Phác sống trong cảnh tù giam lỏng từ lúc được tha khỏi trại tù cải tạo cho đến lúc chết vì ung thư.
Trong bài ai điếu Trần Dần đọc trước đám tang ông có những câu :
Ngày xưa
Ngày xưa ... có một chàng trai
Trong ầm ầm gió rét mưa bay
Ðộng tâm vì những người chiến trường
áo mong manh
Liều lấy cả tuổi xanh mình
Tim thật mình
Quay tơ... may áo
Ai ai đều nhớ
Mỗi một đường tơ là mỗi giây tình
dâng người hiên ngang
Thế là khúc tâm ca thành áo ấm trữ tình
Cho hơn môt thế hệ những người áo mong
manh chiến trườngNhư thế, văn nghệ sĩ miền Bắc trước ngày 30 Tháng Tư 75 cũng có những người khốn khổ chẳng khác văn nghệ sĩ miền Nam sau ngày 30 Tháng Tư 75.
Vậy, những ai là người sung sướng ?
.....
Nguyễn Ðình Toàn
----------------------------------------
Tiếng Hát Lênh Đênh Lương Ngọc Châu và Tử Phác
Nghe ầm vang lên tiếng chiến chinh
Mơ làm diều mang sáo thanh bình
Nghe vườn cây xao xác gió may
Mơ làm kiếp lá úa rơi đầy
Chiều lắng xuống bao kiếp cô liêu, đìu hiu bến vắng, trong lòng muôn dòng nước trôi
Nhà ai thấp thoáng lửa hồng
Người đi có nhớ đường về, miền giang khô héo đìu hiu
Nghe ầm vang lên tiếng chiến chinh
Mơ làm diều mang sáo thanh bình
Nghe vườn cây xao xác gió may
Mơ làm kiếp lá úa rơi đầy
Hiu hiu theo chiều gió dâng lời thầm ước
Anh nghe chăng lá vàng rụng lay lắt rót nhớ thương
Lời 1:
Anh nghe chăng bao tiếng đời, bao tiếng lòng
Ngàn muôn xa cách bừng lên phố phường
Hoa rung rinh chập chờn gió lướt bâng khuâng
Cho mềm cánh bướm phân vân
Lời 2:
Anh nghe chăng bao tiếng đời, bao tiếng lòng
Hòa muôn tiếng dế nỉ non mấy lời
Đêm không trăng, ai làm ngây ngất sương mây ?
Ai buồn tiếng hát lênh đênh
Tài Liệu Tham Khảo: Tiếng Hát Lênh Đênh, Tử Phác và Lương Ngọc Châu, Tinh Hoa ấn hành 1951
-----------------------------------
Tiếng Hát Quay Tơ (lời copy từ một nguồn khác)
Chiều không hương buông mây lắng xuống đồng quê
Trời mênh mông tím ngát, thoi thóp pha hồng
Hàng nước mắt, lá rơi bên thềm, vun vút bóng cau
Khắp trời bát ngát khói sương
Thì thào lá biếc có thương lá vàng
Tre ngà đưa võng heo may hòa đàn...
Ngập ngừng xe quay rung rinh in bóng dáng người
Ầm ầm... gió rét... mưa bay...
Chàng ra đi...
Em về xa vắng thầm lo cho cánh chim bay
Chiều nghe vang lá xiết em run
Ngỡ tiếng ngỡ tiếng bước ai về
Quay quay thương nhớ quyến vào tơ
Quay quay se áo rét dâng chàng...
Quay quay thương nhớ quyến vào tơ
Quay quay chăn ấm quấn thân chàng
Mỗi một đường tơ là mỗi dây tình
Trong lòng em dâng người hiên ngang
Nhịp xe quay vang trong tiếng gió đìu hiu
Mình tơ êm óng chuốt như nắng hanh vàng
Mùa lá trút sắp qua nhớ chàng quay gấp bánh xe
Tơ vàng chắn lối gió đông chọ..đêm không lạnh lùng
Gửi cùng áo ấm
Muôn vàn nhớ nhung...
Tử Phác, 1948
-----------------------------------
(xin click vào tên bản nhạc để nghe)
Anh Ngọc trình bày
Quỳnh Giao trình bày
Tài tử Ngọc Bảo trình bày
Mai Hương trình bày
Kho Hình 
Pages: 
