Hà thủ ô bổ máu, làm đen tóc

Theo y học cổ truyền, hà thủ ô có công dụng bổ can thận, ích tinh huyết, nhuận tràng, thông tiện, làm đen râu tóc. Y học hiện đại đã phát hiện thêm nhiều công dụng quý nữa của vị thuốc này, chẳng hạn như bảo vệ gan, dự phòng xơ vữa động mạch...

Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, hà thủ ô có tác dụng dược lý khá phong phú như điều chỉnh rối loạn lipid máu, giúp ngăn ngừa tình trạng vữa xơ động mạch, bảo vệ tế bào gan, thúc đẩy quá trình sản sinh hồng cầu, nâng cao khả năng miễn dịch, cải thiện hoạt động của hệ thống các tuyến nội tiết, đặc biệt là tuyến thượng thận và giáp trạng. Ngoài ra, hà thủ ô còn có tác dụng kháng khuẩn, nâng cao khả năng chống rét của cơ thể, nhuận tràng và giải độc.

Thời xưa, phương thức dùng hà thủ ô chủ yếu là sắc uống, chế thành viên hoàn, cao thuốc hoặc ngâm rượu. Hiện nay, với công nghệ hiện đại, người ta bào chế thành các dạng tiện dùng như bột hà thủ ô, viên nang, trà tan...

Một số cách dùng hà thủ ô đơn giản và tiện lợi:

- Hà thủ ô 30 g, gà mái 1 con, gia vị vừa đủ. Gà làm thịt, mổ bụng, rửa sạch. Hà thủ ô nghiền thành bột đựng trong túi vải buộc chặt rồi cho vào bụng gà. Tất cả đem hầm bằng nồi đất thật nhừ, chế thêm gia vị, dùng làm canh ăn trong ngày.

- Hà thủ ô 60 g, trứng gà 3 quả. Sắc hà thủ ô, lấy nước bỏ bã rồi đập trứng vào đun chín là được.

- Hà thủ ô 30 g, đại táo 3 quả, gạo tẻ 100 g, đường đỏ 50 g. Hà thủ ô ngâm nước 2 giờ rồi sắc trong 1 giờ, bỏ bã lấy nước đem nấu với gạo và đại táo thành cháo, chế thêm đường ăn trong ngày. Hoặc hà thủ ô 15-20 g cho vào nồi đất hầm nhừ, cho thêm 50-100 g gạo nấu tiếp thành cháo, chế thêm mật ong ăn khi đói.

- Hà thủ ô 20 g, sơn tra 20 g. Hai thứ thái vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15-20 phút là dùng được, uống thay trà hằng ngày.

- Hà thủ ô 120 g, đương quy 60 g, sinh địa 80 g, rượu trắng 2.500 ml. Các vị thuốc thái vụn gói trong túi vải rồi cho vào vò ngâm với rượu, nút kín để nơi thoáng mát khô ráo, sau 1 tuần có thể dùng được. Uống mỗi ngày 15 ml vào buổi sáng.

- Hà thủ ô 200 g, kỷ tử 50 g, long nhãn 200 g, đinh hương 15 g, mật ong 50 g, rượu trắng 2.000 ml. Các vị thuốc thái vụn ngâm với rượu trong 36 ngày là dùng được. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 15-20 ml.

ThS Hoàng Khánh Toàn, Sức Khỏe & Đời Sống

® Thu hái và cách dùng

- Thường người ta dùng thanh tre già cứng để đào lấy củ Hà thủ ô (hoặc lấy cây gỗ cứng), đào lấy củ đem về rửa, phơi khô (đồ chín), khi dùng đem ngâm nước vo gạo 1 ngày, 1 đêm, lấy ra rửa sạch nấu với nước đậu đen cho mềm, đem ra bóc bỏ lõi, thái nhỏ, phơi khô, hoặc đồ xong thì thái, tẩm nước đậu đen, tiếp tục phơi khô rồi lại đồ chín lần cho thật chín (tức là cửu chưng cửu sái) gọi là Hà thủ ô đã chế.

® Công dụng

Tính vị qui kinh: vị ngọt, tính bình, vào 3 kinh Tâm, Can và Thận.

Dưỡng can hạ áp, bổ huyết an thần, bổ thần kinh, cố tinh, ích âm triệt nhược, nhuận trường thông tiện, dùng chữa huyết hư, mất ngủ, tim hồi hộp, tóc râu bạc sớm, cao huyết áp do can huyết bất túc, dùng trị sốt rét kéo dài hao tổn âm dịch, huyết khô, tân dịch kém trường sinh.

Liều dùng thông thường không có rượu:

Hà thủ ô đã chế từ 12 - 40g bỏ vào siêu đất đổ 2 lít nước, nấu còn lại 1,2 lít, chia nhiều lần uống trong ngày, có thể uống thay nước.

® Những bài thuốc dưới đây làm có tính cách chuyên môn, quí vị có thể làm được để dùng trong gia đình càng tốt.

1- Phương thuốc chữa râu tóc bạc sớm, trị khỏe gân, mạnh xương, di mộng tinh, bổ thận, cường dương và trường sinh

Hà thủ ô 600g

Cách làm: 600g Hà thủ ô (ngâm với nước vo gạo 4 ngày đêm lấy ra cạo bỏ vỏ nấu với đậu đen, lấy ra phơi khô, rồi lại đồ với đậu đen, làm đi làm lại 9 lần như vậy, sau cùng lấy ra phơi khô tán thành bột).

- Xích phục linh 600g - tẩm sữa người (phụ nữ sanh con có thừa sữa, sức khỏe tốt).

- Ngưu tất 320g, tẩm rượu (thái mỏng; trộn với Hà thủ ô, đồ với đậu đen, cũng làm đi làm lại 9 lần đồ, 9 lần phơi).

- Đương quy 320g

- Câu kỷ tử 320g

- Thỏ ty tử (tơ hồng) 320g tẩm rượu

- Bổ cốt chi 100g trộn gừng.

Bảy vị thuốc đã chế đem tán nhuyễn, gia mật ong vừa đủ, trộn đều, hoàn thành viên độ 0,50g. Mỗi lần uống 50 hoàn, ngày 3 lần.

2- Bài thuốc dễ làm hơn của lương y Lê Sĩ Hùng

- Trị bị đả thương, thông mạch huyết ứ, tức, đau nhức.

Phương thang: - Hà thủ ô đã chế 40g

- Dền vôi 12g

- Tang ký sinh 40g

- Thổ phục linh 16g

- Rễ cỏ xước 20g

Đổ 600ml nước, sắc còn 300ml, uống ấm, chia làm nhiều lần trong ngày.

3- Dây Hà thủ ô

- Tính vị ngọt mà chất ấm, bổ tinh, hơi sáp trường.

- Trị thũng, phù, sưng mình, lợi tiểu, uống nhiều thường xuyên trị bệnh thận mãn tính.

Cách làm:

- Dây Hà thủ ô rửa sạch phơi khô hoặc sấy khô.

- Cho từ 40g - 100g vào siêu đất, đổ 400ml nước, sắc còn lại 200ml, uống thay nước hàng ngày càng tốt.